Almanya 'nın 1918 yılındaki doğu harp politikası, Kuzey Kafkasya bölgesiyle sanki hiçbir ilgisi yokmuş gibi [1] kıyısından ve köşesinden dokunulmamaktadır. Bu düşünce yanlış olduğu gibi, Kafkas dağlarında gelişen olayların, bütün Rusya için önemsiz olduğuna inanmak da o derece yanıltıcıdır. Doğru olan ise tam tersidir. Savaşın başlaması ile birlikte Berlin, Kuzey Kafkasya problemiyle ilgilenmiş, bu bölgeler Ekim Devrimi 'nden sonra gelişen iç savaşta en önemli noktalardan biri olmuştur.

İñur suvnu başı tar özende ornalgan, Gürcüge aylanñan al eşiklerine, Karaçayga açılgan art eşiklerine, küz ayladan başha közüvde kürt kiritle atılıb kalıvçu Ebze elni ullu üydegilerinden ekisini caşları Zurab Dadiani bla Goçiya Capriani tiyrede em çıraylı kıznı süygendile. Cüregi uşathannı tışına çıgarırga tavlu kıznı adeti tüldü, ol da allay zat aytalmagandı, Caşla da birça aşhı caşla bolgandıla da, kaysına erge çıksa da, muratından keñde kalmazın tanıganı sebebli, birin-birinden ayırıb, birin saylab koyalmay, ekisin da tüñültmey turgandı.

Sürgün ve savaş olaylarını çocuğun gözüyle gören, ve çocuğun hafızasına kazınmış görüntüleriyle tasvir eden anlatım tarzı, Kırım ve Kuzey Kafkasya Türkleri edebiyatlarında yeni bir olgudur. Bu tarz anlatım, Sovyetler Birliği'nin çözülmesine ve toplumun demokratikleşmesine bağlı tarihî süreç içinde, Rus edebiyatında cereyan eden değişimlere (Anatoliy Pristavkin'in Noçevala tuçka zolotaya, Cengiz Aytmatov'un Gün Olur Asra Bedel, Ayaz Gıylacev'in Dua Edelim adlı eserleri) paralel olarak, 1980'lerin sonunda gelişmeye başlamıştır. Değişik dönemlerde Türk edebiyatlarında haksızlığa, kaba kuvvete, halkların topyekün sürgüne gönderilmesine karşı isyan duyguları dile getirilmişti. Kalsın Kuliyev'in Vasiyet adlı eseri buna örnektir. Sürgünü çocuk yaşta, bizzat yaşamış olanların seslerini edebiyatta duyurmaya başlaması 1980'lerin sonuna rastlar.

Hazarlarla ilgili mevcut bilgilerin çoğu Arap, İbrani, Ermeni, Bizans ve Slav kaynaklarındandır. Çin kaynaklarında “T'u kue K'o-sa” şeklinde, Kuzey Asya’da On Uygur birliği içinde Hazar dına rastlanıyor. Kaynaklar farklı olunca Hazarların menşei hakkında da farklı görüşler ortaya çıkmıştır. Hazarların güçlü olduğu dönemlerde Gürcü ve Ermeniler üzerine akınlar yaptığını dikkate almadan Hazarların Gürcü ya da Ermeni soyundan olduğu gibi gayri ciddi görüşler bile vardır.[1] Hazarları doğrudan As ve Alanlara bağlayan kaynaklara [2] As ve Alanların Türk olmadığı için itirazlar mevcuttur. Ancak, As ve Alanların Türklüğü meselesinin yeniden değerlendirilmesi gerektiğine inanıyoruz.

Başhüyük Kasabasının ilk sakinlerini oluşturan ve bizlerin de ataları olan bu Karaçay-Malkarlıların göç sebepleri nelerdi? Neydi onları çok çok sevdikleri Mingi Tav'larından ayıran? Hicretin alt yapısı kimler tarafından hazırlandı? Kimler önderlik etti? Nasıl hazırlıklar yapıldı? Yola ne zaman, neyle çıkıldı? Yol boyunca neler yaşadılar? Nereye gitmek istiyorlardı? İstanbul'da nasıl karşılandılar? Başhüyük'e yerleşinceye kadar neler yaşadılar? Başhüyük nasıl kuruldu? Başhüyük'e ne zaman ve nasıl yerleşildi?

Abayları Ara Kavkazda aytılgan, em ullu tukumlanı birine sanalgandıla. Eşta, anı üçün bolur edi honşu milletleni em baylarını, biylerini ol tukum bla cuvukluk cürütüb turganları da. Alanı arasında gürcü ginazla Gelovani, Gardaphadze, Dadeşkeliani, dagıda başhalanı aytırga bollukdu. Abayları ginaz tukumga sanalgandıla. Ala keslerini tukumnu kayda da belgili Basiyatdan çıkganın bildirgendile. Anı çerte, atavullarına Basiyat deb da turgandıla.

«Biynöger» degen Karaçay halk-epikalı poema XIII ömürnü ayagında — XIV ömürnü allında Bashan özende Basiyat kalada etilgendi. Bu poemanı endige deri basmadan çıkgan üzügüne cırdı deydile. «Biynögerni» basmalanñan keseginde sücetni, kompozitsiyanı tabmaklık kıyındı, kesi, da poemanı makamına kelişmeydi. Birinçi. kere «Biynögerni» sabiylikde Koçharlanı Bagırnı caşı Kasbotdan, Lepşoklanı Haciret-Navruzdan ürenñen edim.

"Bin Yılların İçinde Karaçay" adlı bu çalışma şöyle bir soru akla getirebilir: "Bu çalışma eldeki bilgi ve belgelere uygun olarak yapıldı mı?" Bu soruyu cevaplandırmadan önce hatırlatmak  isteriz ki, "Karaçay-Balkar halkı, Koban kültürlü Kafkas kabilelerine çeşitli devirlerde Alanlar, Bulgarlar, ve Kıpçakların karışması ile ortaya  çıkmıştır" şeklindeki varsayım, Kafkasyanın tarihini inceleyen bazı bilim adamları tarafından benimsenmektedir.