Algış ayak, bal ayak Kolubuzga alayık Tilibiz bla calayık Allahdan kelgen kıyınlıkladan Barıbız da keñde kalayık Ulludu bu ayaknı hurmeti Carık bolsun munu etgenni beti Kelgenlenleni colu mamukdan Caşavları bolsun zavukdan Kuvançıbız künde da bılay bolsun Bu kuvançha kelgen nasıbdan tolsun Nasıb halkdan ketmesin Kıyınlık añña cetmesin Caşavları mamır bolsun Acalları sabır bolsun Tüz bolsunla innetle Kabıl bolsunla aşhı tilekle Tüz innet caşasın Zarnı küye aşasın Aşhıladan ülgü alayık Amanladan keñde kalayık Istavatla mallı bolsunla Batmanla ballı bolsunla Egiz egiz tölü tuvsun Segiz segiz nasıb tuvsun Cavumlu bolsun cazıbız
KARAÇAY-MALKAR HALK EDEBİYATI METİNLERİ
Adilhan Adiloğlu
Karaçay-Malkar Türkçesiyle
ALGIŞLA
KELİN KELGEN ZAMANDA
I.
Algış ayak, bal ayak
Kolubuzga alayık
Tilibiz bla calayık
Allahdan kelgen kıyınlıkladan
Barıbız da keñde kalayık
Ulludu bu ayaknı hurmeti
Carık bolsun munu etgenni beti
Kelgenlenleni colu mamukdan
Caşavları bolsun zavukdan
Kuvançıbız künde da bılay bolsun
Bu kuvançha kelgen nasıbdan tolsun
Nasıb halkdan ketmesin
Kıyınlık añña cetmesin
Caşavları mamır bolsun
Acalları sabır bolsun
Tüz bolsunla innetle
Kabıl bolsunla aşhı tilekle
Tüz innet caşasın
Zarnı küye aşasın
Aşhıladan ülgü alayık
Amanladan keñde kalayık
Istavatla mallı bolsunla
Batmanla ballı bolsunla
Egiz egiz tölü tuvsun
Segiz segiz nasıb tuvsun
Cavumlu bolsun cazıbız
Mal bolsun azıgıbız
Semiz bolsunla malla
Bek bitsinle sabanla
Başlarına kol cetmezça
Tübü bla cılan ötmezça
Caññı kelinni namısıdı
Kelin üynü nasıbıdı
Kelgen kelin kutlu bolsun
Köb cönesin, curtlu bolsun
Kelgen kelinni ayagından
Cıluv ursun cayagından
Süyüm bersin közleri
İynak bolsun sözleri
Işara küle kelsin
Eter işin bile kelsin
Kartlaga bashıç bolsun
Ol caşavga açhıç bolsun
Carık bersin culduzça
Cıltırasın kunduzça
Bek cabışsın eri bla
Et bolgança teri bla
Taza bolsun turgan üyü
Cıltırab össün üyürü
Eter işin terk toltursun
Apsınlarına ülgü bolsun
Al tabhanı tayakçı bolsun
Sora tabhanı tarakçı bolsun
Akılları tüz bolsun
Ömürleri cüz bolsun
İşge ürensin kolları
Halk bla bolsun colları
Aşhıladan ülgü alsınla
Amanladan keñ kalsınla
Aşhılıkga çabsınla
Nasıbnı köb tabsınla
Caşı ceksin ögüzleni
Kızı ursun kiyizleni
Allah bersin
Ögüznü tarthanın
Atnı çabhanın
Şkoknu athanın
Koynu tüklüsün
İynekni sütlüsün
Bu üyden algış ketmesin
Kargış bu üyge cetmesin
Süygenleribiz süyerça
Süymegenleribiz küyerça
Ayakları abınırça
Cürekleri carılırça
Duniyabız mamır bolsun
Irıshıbız kalın bolsun
Cazıbız cavumlu bolsun
Küzübüz künlü bolsun
Kışıbız karlı bolsun
Halkıbız mallı bolsun
Har zatıbız barlı bolsun
Kabırıbız nürlü bolsun
Kartlarıbız akıl, iş üretsinle
Caşla, kızla da anı etsinle
Bu kız bla caşnı toyudu
Caññı üydegini oyunudu
Birbirlerin bek süysünle
Halal caşavga es iysinle
Men algış ete bilmeyme
Algışçıla algış etsin
Tıñılaganla amin desin
Amin degenle tileklerin tabsın
Amin demegenle tilin kabsın
II.
Kelinni alıp kelebiz, col berigiz
Ey, bek ariuvun saylaganbız, ma körügüz
Kolan kiyizle cayıgız colubuzga
Ey, algış ayak tutduruguz kolubuzga
Kelin keled, üyge kired, col koyuguz
Ey, toy etigiz, konaklaga koy soyuguz
Kuvanç keled, eşikleni keñ açıgız
Ey, üynü tübüne arpa, buday çaçıgız
Alıp kelebiz sizge kögürçünçüknü
Ey, on barmagından bal tamgan kelinçikni
Nasıpha eşik açıgız, col koyuguz
Ey, ogurlu künde etilsin bu toyuguz
Ogurlu bolsun kelinni ayak ızı
Ey, köb bolsunla anı tabhan caşı, kızı
Har zamanda açık bolsun közü, kaşı
Ey, bereketli bolsun kolu, etgen aşı
Nasıpdan toltursun sizni kelinigiz
Ey, anı bla mahtansın savlay eligiz
Süygenlerigiz bütün da bek süyerça
Ey, süymegenle açuvdan tobuk tüyerça
Zavuklu caşagız kelinigiz bla
Ey, biz köb algış etebiz kölübüz bla
Nasıpha eşik açıgız, col koyuguz
Ey, ogurlu künde etilsin bu toyuguz!
SABİYNİ BEŞİKGE BÖLEGENDE
Ogurlu beşikge böleyim
Beşikden sav çıgıb köreyim
Beşik bavuñ bek bolsun
Caşav künüñ köb bolsun
Seni süygen köb bolsun
Kelinle kelsinle üyübüzge
Kızla çıksınla üyübüzden
Miññgen atıñ corga bolsun
Çabhanda barından alga bolsun
Sermegende alçı bolgun
İşlegende başçı bolgun
Athan oguñ acaşmasın
Kütgen malıñ avuşmasın
Canıñ bolsun Allahha amanat
Kesiñ bolguñ seyir, alamat
Alamat bolgun, tañ bolgun
Allah süygen can bolgun
Sav kutulgun beşikden
Kuvana kaythın eşikden.
SABAN TOYDA AYTILĞAN ALĞIŞ
Cazıbız cavunlu bolsun
Küzübüz künlü bolsun
Kışıbız karlı bolsun
Acalıbız sabır bolsun
Istavatla mallı bolsunla
Batmanla ballı bolsunla
Egiz-egiz tölü tuvsun
Segiz-segiz nasıb cavsun
Cavunlu bolsun cazıbız
Mal bolsun azıgıbız
Semiz bolsunla malla
Bek bitsinle sabanla
Başlarına kol cetmezça
Tübü bla cılan ötmezça
Cavun kibik algışla cavsunla
Irıshı, nasıp talay bolsunla
Teyribiz bersin aşhılık
Körmeyik barıbız açlık.
KARGIŞLA
KARGIŞ İYNARLA
Kuran okuy turama, bala
Aptiyek okub sen başla
Cüregime avruv salgalla
Culkunub tüşsün ol kaşla
Ayagımda çurukla
Cezden çüyleññen tabanı
Meni süygenime tiygeyed
Açı avruvnu amanı
Asırı süygenden etgenme
Alan, kabdalıñdan kübe tüb
Sıylı allah koygayed
Mından iññirge kül etib
Senden sora cokmudu, alan
Şapkasın kalak kiyerik
Beri aylanıb karay bar, bala
Beliñden göroh tiyerik
Üsüñdegi sharla çepkeniñ
Çırk çırkından sögülsün
Menden süyüb algan kızıñı
Cürek kanı tögülsün
Cumarık tavukla çıgalla
Agaçnı kalın cerinden
Aman okla tiygeyed, gâvur
Mañılayıñı keñinden
Ariuv aytıb, calınsañ da
Aldatmam seni sözüñe
Senden da igi caşla bardıla
Atañı aman közüne
Buruv tüşsün üsüñe, bala
Dıgalas etib bururça
Kara talav tiygeyed sañña
Sen çubar ala bolurça
Uzalama da men cetalmayma
Seni ariuv uzun sanıña
Açıvurak bolub bir aman kargadım
Kurman bolayım canıña.
NART SÖZLE
Ata curt, altın beşik
Acal sorub kelmez, kelse da kaytıb ketmez
Aç aş ayırmaydı
Aç ayü oynamaz
Aç börüge mekâm cok
Aç da bol, tok da bol, namısıña bek bol
Aç esner, tok kekirir
Aç kişdikden çıçhan kutulmaz
Açhadan namıs bagadı
Açı bolsa da, açık söz aşhı
Açık cürekge col da açık
Açlıkda tuthan teññiñi, toklukda unutma
Açuv cılavga, kuvanç tepsevge üyretir
Açuv sorub kelmeydi
Adam bolluk atlamından belgili
Adam bolmagan cerde toññuz törge öter
Adam işden korkmaydı, iş adamdan korkadı
Adam kıynalmay zavuk körmez
Adam sözünden belgili
Adam umut bla caşaydı
Adamnı adamlıgı nögerinden tanılır
Adamnı adamlıgın tanıthan işidi
Akıl söz algışlık eter
Akılıñ bla namısıñı sakla, namısıñ bla akılını sakla
Akıllı añılar, teli tıñılar
Akılsız başdan akıllı söz çıkmaz
Akırın bargan arımaz
Alda çıkgan kulaknı, artda çıkgan müyüz ozar
Alma terekde kertme bitmez
Altınnı alma da akılnı al
Aman adam aşhılıknı terk unutur
Aman adam etegiñden tutsa, etegiñi kes da kaç
Aman adam urub kaçar
Aman korkganına da mahtanadı
Aman söz iyesine kaytır
Amañña igilik etsen, üyüñe sav barmazsa
Amannı aman bla kuvma, kannı kan bla cuvma
Amannı tukumuna karama, igini tukumun surama
Arbaz kıññırdı da iynek savalmayma
Arbaz saylama da honşu sayla
Arık etni şorpası tatımaz, adeb bazarda satılmaz
Ariuv söz can tıyar, canuv söz can kıyar
Ariuv söz cılannı teşiginden çıgarır
Ariuv sözde avruv cok
Aşda onovlan işde birevlen
Aşda uyalgan muhar, işde uyalgan homuh
Aşhı iş keşi kesin mahtar
Aşhı işni bolcalga salma, aman işni bolcaldan alma
Aşhı katın aman erni er eter, aman katın aşhı erni ser eter
Aşhı kız cagadagı kunduz, aşhı caş kökdegi culduz
Aşhı söz cañña azık, aman söz başha kazık
Aşhılık unutulmaz, amanlık kurutulmaz
Aşhılıkga aylaññan, aşhılıkga tüber
Aşıkgan kesin bitdirir, aşıkmagan işin bitdirir
Aşıkgan suv teññizge cetmez
Aşıkgannı etegi butuna çırmalır
At cumuşnu eşek tındırmaz
Ata curtça cer bolmaz, tuvgan elça el bolmaz
Ata curtnu korugan ozar, korumagan tozar
Ata curtumu başı bolmasam da, bosagasını taşı bolayım
Ata curtun tanımagan, atasın da tanımaz
Atası sınamagannı caşı sınar, anası sınamagannı kızı sınar
Atın amañña çıkgandan ese, canıñ tamagıñdan çıksın
Avrugannı sav bilmez, aç karınnı tok bilmez
Avruvun caşırgan sav bolmaz
Avuzuñ tolu kan bolsa da, kanlıña bildirme
Ay ornuna kün çıkmaz
Ayıbnı suv bla cuvalmazsa
Ayran tögülse, cugusu kalır
Ayrañña açı deme, gırcıñña kuru deme
Aythan tınç, etgen kıyın
Aytılgan söz ızına kaytmaz
Aytma, aytsañ kaytma
Az söleş köb işle
Az söleşgen kaygısız turur
Azık az bolsa, ertde orun sal
Bal degenlikge avuzuñ tatlı bolmaz
Bal tatlı, baldan da bala tatlı, baladan tuvgan baladan da tatlı
Balañ üyretgeniñe köre bolur
Balañı adam etgen anadı
Bara tursa, suv da tarkayadı
Bardı deb da kuvanma, cokdu deb da cılama
Bargan suvnu kurtu bolmaz
Baş bolsa börk tabılır
Batır bir ölür, korkak miñ ölür
Baynı cuvugu köbdü
Berirge süymegen cibine buday cayar
Bermez üyden ketmez konak
Bermezni aşı bişmez
Berseñ alırsa, sürsen orursa
Beşikdegi beş türlü
Bilegi küçlü birni, bilimi küçlü miñni cıgar
Bilgenni kolu karnı cavdurur
Bilim at bolub da çabar, kuş bolub da uçar
Bilim kaya teşer
Bilim satılmaydı, okub tabılmaydı
Bilimi aznı avuzunda kirit
Bilimi bar miñ palahdan kutulur, bilimi cok miñ palahga tutulur
Bilimli tişiruv başha karaydı, bilimsiz tişiruv caşha karaydı
Bilimsiz iş barmaz
Bir akıl igi, eki akıl aşhı
Bir ata bla anadan aman da tuvar, igi da tuvar
Bir cılga koyan teri da çıdaydı
Bir kere tuz gırcının aşagan üyge kırk kere hürmet et
Bir kün tuvgan, bir kün ölür
Birev aşab kurulur, birev calab tutulur
Birev batmakga batar, birev anı canında catar
Birev bilgenni, birev da bilir
Birevge amanlık etib, kesine igilik tabmazsa
Birevni börkün alsañ, börküne sak bol
Birevnü töründen, kesiñi eşik artıñ igidi
Boza goppan algış bla kelir, amin bla keter
Börü bir közü bla cuklar
Börüden korksañ, çegetge barma
Buzukçu ölür, igi adet ölmez
Bügüññü işni tamblaga koyma
Bürçelege açuvlanıb tonunu otha atma
Cabılgan avzga çibin konmaz
Can avrusa sokur közden caş çıgar
Can caşavdan toymaz
Caññı kelin üynü ariuv sibirir
Caññı teñden kaçma, eski teñni atma
Caññılgannı tilin cırtma, abıññannı butun kırkma
Cantavnu uzunu aşhı, söznü kıshası aşhı
Caş erkesi börü bolur, kız erkesi teli bolur
Caşıñı kesiñ üyretmeseñ, caşav üyretir
Caşırtın dertçiden, açık türtçü igidi
Caşlıkda işleseñ, kartlıkda aşarsa
Cav tübese cubanma, tilin ışartsa iynanma
Cay bolsun, kış bolsun, allında işiñ bolsun
Caz bürtük bürtük çaçsañ, küz çelek çelek cıyarsa
Caz çananı hazırla, kış arbanı hazırla
Caz işge küzden hazırlan
Caz işlegen, kış aşar
Cer hazna, suv baylık
Cerge uruñan aç kalmaz
Cerinden ayrılgan ceti cıl cılar, curtundan ayrılgan ölgünçü cılar
Cıgılgannı sırtı cerden toymaz
Cılamagan caşha anası emçek salmaz
Cırcı ölse cırı kalır
Cırcı, cırçıga kamaş
Cırga usta carık culduz kibikdi
Cırsız kün batmaz
Cıyın başçı osal bolsa, dırınnı çiritir
Cigit el üçün tuvar, el üçün ölür
Cigit kala buzar, korkak müyüşde bugar
Col bla söznü kıyırı cok
Cumuşak terekni kurt aşar
Curtun sathan, betin satar
Curtundan çıkgannı börü aşar
Cuvukdu deb kıyın colnu barma, uzakdı deb igi coldan kalma
Cuvurganıña köre ayagıñı uzat
Cürek körmese, köz da körmeydi
Çabak çirise başından çiriydi
Çabak kılsız bolmaz
Çakırılmagan konak orun tapmaz
Derti coknu ötü cok
Duniya bir adamnı üsünde tutmaydı
Duniya malga satılma, kesiñden telige katılma
Duniyada baylık bilimdi
Eçki uruga tüşse börüge karnaşım deydi
Eki at tabanlaşsala, arada eşek ölür
El tılpıvu tirmen aylandırır
El toysa toymagan, el koysa koymagan
Elni küçü emegen
Erinçek aşasa da catıb aşaydı
Erinçek tüşge deri cuklar, iññirge deri esner
Erinçekge ot etdirsen, üyüñe ot salır
Erinçekni ertdeni bitmez
Erkişi ot, tişiruv suv
Esirgen eşek kesin tanımaz
Eşekni gılıvu kesine hora körünür
Eşigiñe köre caşavu, erine köre katını
Gakkı bla taş sındırmazsa
Gelev körseñ cer sorma, kelbet körseñ el sorma
Guguruk kıçırmasa da, tañnı atarı kalmaz
Halk bargan cerden kalma
Halkda bolmasa, sende da bolmaz
Halknı birligi kuşnu kanatı
Halknı üyü tuvgan ceri
Homuh alga ölür
Honşunu tavugu kaz körünür
İçgen akılın içer
İçgini allı tülkü, artı külkü
İgi iş tas bolmaz
İgi katın erni kanatı
İgi katınnı kübürü tolu bolur, aman katınnı gırcınlada közü bolur
İgi konak kelse mal ölür, aman adam kelse adam ölür
İgi söznü kılıç kesmez
İgi teñ colga tartar, aman teñ cardan atar
İlmunu beşikden başlab kabırga deri izle
İşlemegen tişlemez
İt bolmagan cerde tülkü ürür
İt toygan cerine, er tuvgan cerine
İyesiz malnı börü aşar
Kalam kılıçdan küçlüdü
Kart bolgan cerde bereket, sabiy bolgan cerde oyun bolur
Kartnı sıyın körmegen, kartlıgında sıy körmez
Kaşıknı allı bla kabdırıp, artı bla kusdurma
Katın alsañ oyumlab al, açha alsañ sanab al
Katını igi caşdan caş bolur, katını aman kartdan kart bolur
Kazavat kansız bolmaz
Keleçi igi bolsa çıçhan bla kiştikni birge üyürsündürür
Keleçige ölüm cok
Kelin kelse, kız çıgar
Kelinni ayagından, koyçunu tayagından
Kelinni kelginçi, börknü kiyginçi kör
Keññeş bolsa uruş bolmaz
Keññeşilib etilgen ton tar bolmaz
Kerti söz keri ketmez, aman söz igilik etmez
Kesine cetmegenni sorma
Kesini kiyim bla omaklagandan, bilim bla omaklagan igidi
Kesini köb mahtasañ, sıyıñı uçuz eterse
Kıyınlıknı sınamagan tınçlıknı bilmez
Kızım sañña aytama, kelinim sen eşit
Kıznı miñ tiler, bir alır
Konagı coknu, şohu cok
Korkak it üy allında ürür
Koy börü bla şoh bolmaz
Köb ant etgen köb ötürük aytır
Köb cavun cerni, köb söleşgen halknı buzar
Köb söz kömür, az söz altın
Köb tıñıla da az söleş
Köbge taş atma
Köbnü içi bereket
Köbnü körgen köb bilir
Köbnü onovu sögülmez
Köl da tama tama boladı
Köpür işlerse kesiñ öterse, uru kazarsa kesiñ tüşerse
Kumurshala cıyılsala, pilni da cıgarla
Kuran okugan, kurthanı da aldar
Küç bilimden, bilim da küçden
Küküregen bulutnu cavumu az
Kümüşçünü kızına kümüş cüzük tabılmaz
Malın bolmasın da, bilimiñ bolsun
Nart söz kart bolmaz
Ok cetmez cerge kılıç çıgarma
Okugan asuv, okumagan carsuv
Otsuz ocakdan tütün çıkmaz
Oynab aytsañ da esleb ayt
Oyum bla aylansañ üylü bolursa
Ögüznü müyüzünden, adamnı sözünden tutalla
Öhtemlikni ızından sıysızlık kelir
Ölgen eşek börüden korkmaz
Ölümden namıs küçlüdü
Önküç kuvana barır, cılay kelir
Sabiy körgenin eter
Sabiy oyundan, teli toydan toymaz
Sabiyni köb erkeletseñ, başıña miner
Sabiyni sabiylikde üyretmeseñ, sokuranırsa
Sabiysiz üy, çıraksız üy kibikdi
Sorgan ayıb tüldü, bilmegen ayıbdı
Söz avzundan çıksa, el kobsa da tutalmaz
Söz kanatsız uçar
Söz kuvgan palahga, cumuş kuvgan haznaga colugur
Söz sadakdan küçlü
Sözden söz tuvar
Söznü başı katı bolsa, ayagı tatlı bolur
Suvga kirgen kurgak çıkmaz
Suvga tayanma, cavga iynanma
Şavdanladan teññiz bolur
Şaytanlanı közüne şaytanla körünürle
Şohun miñ ese da azdı, cavun bir ese da köbdü
Tamada caşıñı igige üyretsen, kiçisi da andan üyrenir
Tavkel adam tav oyar
Toygan cerden, tuvgan cer igidi
Toygan it iyesin tanımaz
Uyasında ne körse, uçhanda anı eter
Üy etgen da tişiruv, kül etgen da tişiruv
Üyüm degen, üyü teñli taş költürür
Zarnı nasibi bolmaz
TERGEVLE / TİLBURGUÇLA
BİR CAŞÇIK, BİR CAŞÇIK
Oy bir caşçık, bir caşçık
Bir caşçıkda bir başçık
Bir başçıkda töppeçik
Artı çuññur celkeçik
Allı sıydam tuluçuk
Kesi ata uluçuk
Turub turgan maññılay
Aythanıñı añılay
Bitib turgan kaşçıkla
Össün bıllay caşçıkla
Köre turgan közçükle
Caşçık aytadı sözçükle
Soluy turgan burunçuk
Caşçık altın curunçuk
Ayta turgan avuzçuk
Eted ariuv tavuşçuk
Avuzçukda tişçikle
Caşçık etedi işçikle.
BARA BARA BAZ TABDIM
Bara bara baz tabdım
Baznı içinde tarak tabdım
Taraknı ammaga berdim
Amma mañña bappu berdi
Bappunu itge atdım
İt mañña küçük berdi
Küçüknü koyçuga berdim
Koyçu mañña kozu berdi
Kozunu konakga soydum
Konak mañña kamçi berdi
Kamçini cerge urdum
Cer mañña çömüç berdi
Çömüçnü suvga atdım
Suv mañña kömük berdi
Kömüknü taphaga saldım
Arı canından bir miyav
Beri canından bir miyav
Keldile da hap-hup dedile
İçdile da ketdile.
CUV CUV CUVALA
I.
Cuv-cuv-cuv ala
Eki çıçhan suv ala
Amma boza bişire
Akka kiyik tüşüre
Bosagadan abına
Sakalçıgı kabına
Tamblası, bügüññüsü
Tavga ketdi dıgı eterge çibinni
Dıgı-dıgı-dıgı-dıgı-dıgı!
II.
Cuv-cuv-cuv ala
Eki çıçhan suv ala
Amma boza bişire
Akka kiyik tüşüre
İt kabhand da öleme
Han caylıkga barama
Künde aylanıb, küyeme
Kümüş tüyme tüyeme
Seni bir bek süyeme.
DURKU DURKU
I.
Durku, durku, durku ögüz
Ögüz içi semiz
Bu urladı
Bu soydu
Bu bişirdi
Bu aşadı
Bu aygak çıkdı
Munu da tüyügüz,
Caşçıknı (neda kızçıknı) eşikge atıb iyigiz!
II.
Durku, durku, durku
Durku içinde
Bir kara ögüzçük
Ögüzçüknü içi semizçik
Bu urlagandı
Bu soygandı
Bu bişirgendi
Bu aşagandı
Bu artha kalgandı da
Tüyügüz munu, tüyügüz!
III.
Durku, durku, durku
Durku içinde ala ögüz
Bu urlab keldi
Bu soydu da kazañña saldı
Bu bişirdi da ustolga saldı
Bu da aşadı da toydu
Bu da bardı da iyesine aytdı da koydu
Tüyügüz, tüyügüz, munu eşikge atıb iyigiz!
ÇIKIR ÇIKIR GENCAHAN
Çıkır çıkır, Gencahan,
Ulaklarıñ makıra
Eçkileriñi çakıra
Soga eseñ, sok
Sokmay eseñ koy
Bet teriñi soy
Çabır et da kiy
Otcagaga siy.
ONBEŞ, ONBEŞ, ONBEŞ
Onbeş, onbeş, onbeş
Sen sanasañ da onbeş
Men sanasam da onbeş
Süyseñ sana, süyseñ koy
Onbeşdi da onbeşdi.
ERTDE BİREV BAR EDİ
Ertde birev bar edi
Temir tirev bar edi
Taş tegene bar edi
Agaç çelek bar edi
Kumurshanı koy etib
Kumga caygan bar edi
Señirçgeni at etib
Tavga çıkgan bar edi
Kart atasın caş etib
Katın algan bar edi
Kart anasın caş etib
Erge bergen bar edi
Ölgen atnı sav etib
Çarsha çabhan bar edi
Kara suvnu kaynatıb
Kaymak algan bar edi
Ölgen kuşnu sav etib
El sarnathan bar edi.
KAK KAK KARGALA
Kak kak kargala
Kamiş tübü carkala
Açı suvda balıkla
Tiyre içinde cılkıla
Cılkı kimni cılkısı?
Kaziy ulu Kammolatnı cılkısı
Kammolat kayrı ketgendi?
Mal coluna ketgendi
Mal colundan kaçan kellikdi
Cılkı çıksa kellikdi
Cılkı çıksa, caz boladı
Balaları kaz boladı
Kaziy ulu Kammolat
Miññen atıñ kaşhalak
Sırtına miññen sıypalak
Begene cara tındırgan
Otuz kalak sındırgan.
BİRDEN BİLEV
Birden bilev
Ekiden egev
Üçden üçgül
Törtden töññek
Beşden beşik
Altıdan aşık
Cetiden kaşık
Segizden senek
Toguzdan tokmak
Ondan oymak
Buzdan taymak
Abil bilim
Çıksın tiliñ!
OY, ÜŞÜDÜM, ÜŞÜDÜM
Oy üşüdüm, üşüdüm
Tavdan alma tüşürdüm
Almaçıgımı kabdıla
Meññe zıgıt atdıla
Ol zıgıtha bazmayma
Bu zıgıtha bazama
Teren uru kazama
Urudan çıkgan beş eçki
Beşisi da kaydalla?
Kazançıkda kaynayla
Umar aşık oynaydı
Umar ketdi otuñña
Karga bitdi butuma
Karga tüyüldü, kamişdi
Baçhalarım pirinçdi
On barmagım kümüşdü
Al tişlerim hırısdı.
İYNARLA
Agaçlada kırdıkla
Çalkı bla çalalla
Kızla caşlanı süysele
Anala cuklab kalalla
Çörtlevükle aşayma
Tişlerim bla sındırıb
Cürüyelmey kalganma
Borbaylarımı tındırıb
Kökde bargan zurnukla
Bara kele turlukla
Eki süygeññe zaran bolalla
Karınları burlukla
Süygenin karab körgenin
Kuvanadı cüregi
Menden carlı kim bolur
Tabılmay kalgan tilegi
Çelek alıb barama
Şavdan suvdan alırga
Atam, anam koymayla
Süygenime barırga
Özende atlı keledi
Corgalamay cürüşlü
Atam, anam bolsunla
Cahanimden ülüşlü
Süygen, süygen desele
Men aşamayın toyama
Süymeklik siññendi mañña
Caş canımı coyama
Suv boynunda ak babuş
Suvda boladı catıvu
Duniyanı kerti aytsak
Süymeklikdedi tatıvu
Alaşa terek şaptallı
Süygenim kızıl kabdallı
Kızıl kabdallı, bir canlı
Senden kalama men carlı
Men cılan bolub öterem
Tavladan miyik tav bolsa
Men süygenley sen süyseñ
Canımdan ülüş eterem
Koluñdagı kobuzuñ
İt balalay uluthan
Bıllay süymeklik kim körür
Adamnı nürün kuruthan
Otovga kirib barganlay
Ustolga saldım kolumu
İgi tüşle köreme
Süygenim kellik bolurmu
Üy allında suv baradı
Hunaga ura kömügü
Bıllay termile turgandan ese
Ölüb ketgen köb igidi
Üsüñdegi kabdalıñ
Ak çilleden tüymesi
Men süygenley süymeseñ
Carathan Allah süymesin
Kayalada ulakla
Ala toyub makıra
Kız teñimi iygenme
Süygençigimi çakıra
Başımdagı cavlugum
Cel urub artha atadı
Süygeninden kalgañña
Köre turgan hatadı
Mından karab tanıyma
Künlümden kelgenni
Bermey eseñ koy anam
Cer költürüb ölgenni
Gözenekge karayma
Birden sora kazık cok
Meni teñlerimde
Menden başha cazık cok
Kökde bargan kanatlı
Kömülüb bara teññizge
Olturuguz teñlerim
Hapar aytayım men sizge
Terek başında almala
Aşayalmayma
Sensiz cer kurusun
Caşayalmayma
Kündüz kayda bolsam da
Sen esimden ketmeyse
Kece catsam tüşümde
Mañña cuku bermeyse
Bu hallarıñı aytama
Cüregimde tıyalmay
Tavruhuñu eteme
Men kartladan uyalmay
Üsüñdeki cıyrıgıñ
Temir ituv urganlay
Kelçi kızçık keteyik
Duniya karab turganlay
Cırımı aytayım sañña
Sen kerek ediñ mañña
Sarı ayaklı kuşladan
Salam ciberdim men sañña
İynar aytıb başladım
Kız esime tüşgende
Cılamayın bolmadım
Senden ayrılıb ketgende
Bolalmayın men aytırga
Cüregimde halimi
Seni üçün berir edim
Cetişgende canımı
Suvuk, katı cel kelgendi
Tubanlanı çaçarga
Allah karuv berse edi
Seni alıb kaçarga
Kökde bargan kögürçün
Urulub tüşdü teññizge
Koymay esegiz aytdırıb
İynarlarımı aytayım men sizge
Seni koluñdagı kobuzuñ
Anı tiyekleri uvakdı
Tarıguvlarımı tıñlagız teñle
Kuran okugandan suvabdı
Ah deb ahsınıb kökge karasam
Mıdah bolalla bulutla
Atıñı aytıb cerge karasam
Muval bolalla kırdıkla
Tavnu başında çeget bavurda
Kiyikle, maralla oynayla
Ah keçe bolsa seni közleriñ
Meni cuklarga koymayla
Kap karadı kaşlarıñ
Kümüş miyala közleriñ
Kurannı hatın aythanlay
Avuzuñdan çıkgan sözleriñ
Uzalama cetmeyme
Sen cürügen tavlaga
Seni eşigiñ şav bolsun
Avruv saldıñ sanlaga
Mından karab tanıyma
Ak kayanı ayrısın
Kelmegenli alganma
Cüregime kaygısın
Üsüñdegi çepkeniñ
Süyreledi ızıñdan
Üç sagatnı karadım
Süygenimi ızından
Miññitavda tubanla
Ala cerge konsunla
Duniya kerek tül edi
Süygenim bla koysunla
Tavlanı başı karalıb turadı
Basınıb caññur cavarga
Oy sen ariuvçuk kaydan köründüñ
Meni sanlarımı kıyarga
Tavda gokka hansnı kuçaklayma
Seni türsünüñe uşatıb
Canımı sañña alıb berlikme
Caş cüregimi boşatıb
Seni allıña süyelib tursam da
Meni cüregimi bilmeyse
Men seni süyüb ölüb barsam da
Sen ışarmaysa külmeyse
Süyeme dediñ süydürdüñ
Süymeyme dediñ küydürdüñ
Kempekçik berib kabdırdıñ
Cüregime avruv tabdırdıñ
Kolumdagı cüzügüm
Korganşinden avurdu
Seni mañña bermegen
Ceti Orusdan gâvurdu
Başımdagı cavlugum
Ortasında cibegi
Men seni süymey neteyim
Altın tavuknu cücegi
Çabıb bardım üyçükge
Ayagım tagıldı çüyçükge
Allah nasıb etgeyed
Kesim teñli birçikge
Alma terek alaşa
Men kagayım sen aşa
Men a ölüb barama
Boynumdan birçik kuçakla
Süyeme dediñ süydürdüñ
İçimi kara küydürdüñ
Süymegeniñi bildirdiñ
Duşmanlarımı küldürdüñ
Meni kolumda kol cavlukçugum
Sañña bereyim köre tur
Süygenim derge uyala eseñ
Karnaşım de da kele tur
Közümü almay bir köb karayma
Suvga cürüvçü coluña
Ah seni kaydan süygenem ariuv
Sabiy başıma kaygıga
Seni süygenli alay bolganma
Anamdan caññı tuvgança
Meni koyub kayrı barasa
Izıñdan adam kuvgança
Aynı bulut basıb turadı
Ortasından uzun karalıb
Caş cüregim avruv tabhandı
Seni ızıñdan taralıb
Miyik tavla, ullu çegetle
Tögeregibiz kaya, car
Sen, ariuv, ketib bara eseñ
Canımı kesimde koya bar
Meni tübümde toru atım
Bir tolu bolsun muratım
Sen meni koyub başhanı süyseñ
Buzulsun ariuv suratıñ
Sense deb bir köb karayma
Kökde bargan kuşlaga
Sañña taralıb bir köb cıladım
Olturub miyik taşlaga
Men seni süyeme, sen da meni süyüb
Tolu muratıbızga ceteyik
Mından köb termiltme meni
Kelçi bizni üyge keteyik
Miññitavnu başındagı buzla
Köb cıllanı erimey catadı
Sañña termilib keçe sayın
Taññım aman bla atadı
CIRLA
AYCAYAK
Aycayak, ala cavluguñ, ariuv caraşadı boynuña
Men a suklanama, öleme, mamukdan cumuşak koynuña.
Oy, cılkı anası ak baytal, ol a karış kulak tay tabar
Men seni anañı usta tanıyma, ol a kalgan katınladan faygambar
Oy, cılkılada hora tay, salçı ayagıñı tuzakga
Mañña eki kanat bitgeyedi, Aycayaknı alıb keterge uzakga
Oyra, tuzak deyle, koymayla, kancıgamda cibek arkañña
Sora hora deyle, koymayla, kesim minüvçü tarpañña
Oy, tarpan tayla oynayla, ala oynagandan toymayla
Seni anañ mañña sormay berligedi, kalgan süymegenle koymayla
Oy, tulga barlık sen bolsañ, sañña menden igini kim tabar
İgi tulga barmay kalgan katın, artda buşuv etip, cer kabar
Oy, cılkı anası ak baytal, ol a sakat boldu, ırahın
Oyra, men süygenley süymeseñ, seni bolsun meni günahım
Oy, Bagır ulu kururuk, kallay horalaga minedi
Kara körpe tonla kiyedi, ersiz katınlanı süyedi
Kel biz Teberdige barayık, çaşarbız, kancalbaş üy salıb
Başıbızga ullu kün salıb, eşiklege katı çüy salıb
Bagır ulu Kaspot degen kül ayak, taphada bolur, canım, çın ayak
Taphadan tüşüb, ayak uvalsın, şahar Teberdini suv alsın
Oyra, tavda otlagan kiyikle, ala cuklamayla, soylanmay
Men seni alay alıp koyalmam, igi sagış etib, oylamay
Tuvra bolumuñu men aytsam, Aycayagım, ariuv ak cavluk
Kalmagandı endi seni üsüñde, kerti algın kibik mahtavluk.
AKTAMAK
Kel, min, ariuv, faytoñña, Bayduv da miner birgeñe
Ey, men cüz faytoñña buyruk bergenme seni birgeñe tebrerge
Cüz fayton bla barırem, üyüñü allına col salıb
Ey, otov terezeden da bir karagayem,eki can süyekge kol salıb
Kayada kaplan cathanlay, kamaga bıçak takganlay
Ey, cazıvuñ cetse, kelib kalırsa çalan ayaklay, çaphanlay
Men tavga togay salmasam ariuv, tüzde fayton bla barmasam
Ey, ölsem, kabırım a eki carılır, duniyamda seni almasam
Kel, min, ariuv, faytoñña, hamut salganma sarı atha
Ey, cay çillede da bezgek bolluksa, alıp ketmesem naratha
Bal çibinim bal eter, kanatın cayıb keñ, ceter
Ey, acal inbaşda, bolcal tav başda, tolu muratına kim ceter
Suv şorkaga mineyim, temirden kübe kiyeyim
Ey, etgen tuzagıma ayagıñ a tüşüb, amalsız künüñe tübeyim
Tavnu artında çille sürgenme, kerekli bolsañ alırsa
Ey, altın çelekleriñ, kümüş suv agaçıñ, erikseñ suvga barırsa
Kel, min, ariuv, faytoñña, da kobuz soga, çaykala
Ey, sol canıñda kesim barlıkma, sorsañ a, cuvab kaytara
Oy, ariuvçugum, kaydan kelese, kesiñ kesiñi süydürüb
Ey, alıp keterikme ariuv alaköznü, avtomobilge mindirib.
KULİNA
Ma suvnu örge cüzedi deyle, ol ala çabak, ak çabak
Meni canımdan süygenim sense, Kulina degen aktamak
Oy, senden ariuv körmedim Kulina, oy, men caşagan curtlada
Sañña uşatıb, gokka hanslanı basmay cürüyme sırtlada
Oy, senden ariuv körmedim Kulina, da men aylaññan ellede
Sañña uşatıb, sapran çabaknı izleb aylanama köllede
Oy, senden sora bolurmu Kulina, birinçi mayda ak kiygen
Oy, menden teli bolurmu caşla, sav ceti cılnı kız süygen
Ariuv Kulinanı süyüb tebredim anı eki kara kaşından
Oy, seni üçün ketib kalama carık duniyanı başından
Seni keltirsem, soyarma Kulinam, üyde asıragan koyumu
Üç kün, üç keçe eterme Kulinam, seni keltirsem, toyuñu
Oy, kolumdagı cüzügüm Kulina, alıp salganma bazmañña
Meni canımı caşlay coyarga nek körüññeneñ sen mañña
Amannı, igini kaydan bileyim, kıyındı anı bilmeklik
Canımdan süygen zatım cok edi, anı unutdurgandı süymeklik
Sırtlaga cavun cavdurgan Kulina, özenlege künnü tiydirgen
Kulinadan sora men körmegenme cıyırma caşnı süydürgen.
TAVKAN
Meni süygenim Tavkan bolgandı, tav kiyikleni maravçu
Seni tanıganlı, kesim bolganma kellik coluña karavçu
Karavçu kesim bolganma Tavkan, ol sen cürüvçü collaga
Men seni bla va tüşüp kalgayem tavlada teren kollaga
Ol argı özeññe kün tiymeydi Tavkan, men kün tiygeññe barlıkma
Arsarlı bola va sen turluk eseñ, bolcalnı keññe sallıkma
Bolcalnı keññe men salsam Tavkan, kimle cürütür cuvabın
Eki süygeññe va sebep bolgannı aytıp aytmayla suvabın
Oy, kolumdagı kobuzum, alan, ak kümüşdendi tiyegi
Tavkannı süymeyin, oy, men ne eteyim, suratha uşaydı süyegi
Argı tavlada tubanla, alan, bergi tavlaga konalla
Kelib, katıma va oltursañ Tavkan, ol uşagıvsuz sunalla
Tavkan tavlaga ketgendi bügün, tav kiyikleni mararga
Keligiz, kızla va, ma biz barayık Tavkannı allına kararga.
KÖGALA
Kökle tübünde kökbaş üylede, çaşaydı ariuv Kögala,
Ekibiz birge küyüb barabız Kögala sañña tarala
Carık culduzça, seni türsünüñ kuvat saladı şaharga
Işargançıgıñ, ala közleriñ koymayla bizni caşarga
Subay sanıña ariuv caraşhan, kök betli çepken kiyese
Ekevlen bolub seni süyebiz, sen kaysıbıznı süyese?
Endi, ahırı, açık aytabız, turmayın keñden köl ala
Bu eki kolnu kaysın tutarın kesi saylasın Kögala
Ekibiz birge allıña keldik, birbiribizden uyala
Halal teñleni haram etme da birin saylaçı Kögala
Ekigizni da men ayırmayın birça bagalı köreme
Ayıb etmegiz tüzün aytayım men başha caşnı süyeme.
NETERSE
Kara agaçda kar bardı, terk cürüseñ, ceterse
Emen terek men bolub, cerge kirsem, neterse?
Emen terek sen bolub, cerge kirgen sen bolsañ
Citi balta men bolub, kesip alsam, neterse?
Citi balta sen bolub, kesip algan sen bolsañ
Saban temir men bolub, cerge kirsem, neterse?
Saban temir sen bolub, cerge kirgen sen bolsañ
Segiz ögüz men bolub, tartıb alsam, neterse?
Segiz ögüz sen bolub, tartıp algan sen bolsañ
Kök kögürçün men bolub, uçub ketsem, neterse?
Kök kögürçün sen bolub, uçub ketgen sen bolsañ
Sarı ilaçin men bolub, kuvub cetsem, neterse?
Sarı ilaçin sen bolub, kuvup cetgen sen bolsañ
Tarı bürtük men bolub, cayılışsam, neterse?
Tarı bürtük sen bolub, cayılışhan sen bolsañ
Balalı tavuk men bolub, çöbleb alsam, neterse?
Balalı tavuk sen bolub, çöbleb algan sen bolsañ
Kıyın avruv cabışıb, avrub catsam, neterse?
Kıyın avruv cabışıb, avrub cathan sen bolsañ
Bakgan ustañ men bolub, bagıb tursam, neterse?
Bakgan ustam sen bolub, bagıp turgan sen bolsañ
Közüv kelib, duniyadan ölüp ketsem, neterse?
Közüv kelib, duniyadan ölüp ketgen sen bolsañ
Ak kebiniñ men bolub, çulgab alsam, neterse?
KÖZLERİÑ KÖZÜR OYNAY
Közleriñ közür oynay, sözleriñ cürekni baylay
Cüregime avruv bergense
Kelib a katımda olturub, cüregimi da tolturub
Köb ahsıññanımı va körgense
Kerti da süyeme devçeñ, süymeklik salam berüvçeñ
Oy, adamla seni buzgunçu
Başıñ a akıldan tolsun, cüregiñ tavkel a bolsun
Keteyik, işibiz ozgunçu
Üyüñü allından karab, meni da uzakdan tanıb
Kelib a kolumu tutuvçu
Kara közlerime karab, söleşgen sözümden tanıb
Çaynamay, içine cutuvçu
Endi va katıma da kelmeydi, salam da cazıb da iymeydi
Bir keñ aylanıb ketedi
Kelib, katımda olturub, cüregimi da tolturub
Bir aman açuvla etedi
Köklede uçhan kögürçün, salamla aytsın meni üçün
Ol uzak tavladan keledi
Günahımı sen alasa, cürekge cara salasa
Men da sañña taralıb, ölüb
Koluñdagı kobuzuñu, başlık tikseñ, kol ızıñı
Kişige da sormay bilüvçem
Ma sen aylaññan cerlede, men seni körgen künlede
Sañña cüregimi berüvçem.
CAŞ BLA KIZNI CIRI
Üyübüznü başı ol miyik tavla, tavlanı tübü tar sızga
Atam berse da kalay barlıkma akılsızga, malsızga
Meni atam alay aytadı berlik tülme carlıga
Atam berse da kalay barlıkma kesi teli bolgan mallıga
Kütgen koyuñ miñ bolsun, savgan iynekleriñ cüz bolsun
Mallanı üyü kurugayedi da başıñda akılıñ tüz bolsun
Men barsam, allay caşha barlıkma, barmasam, bılay kallıkma
Kesi adamlıkga tırmaşhan, kiyim üsüne caraşhan
Men barsam, allay caşha barlıkma, barmasam, bılay kallıkma
Ullu acirge miññenñe, ceti tilni tamam bilgenñe
Men alsam, allay kıznı allıkma, almasam, bılay kallıkma
Çaçın cuvub cıygannı, kesin keçegi toydan tıygannı
Men barsam, allay caşha barlıkma, barmasam, bılay kallıkma
Arbazına arba kirgeññe, ıstavatında iti ürgenñe
Men alsam, allay kıznı allıkma, almasam, bılay kallıkma
Burun kibik çaçın taragan, toydan ese toñña karagan
Men barsam, allay caşha barlıkma, barmasam, bılay kallıkma
Sırtda cılkı tıygañña, kancıgaga arkan buvgañña
Men alsam, allay kıznı allıkma, almasam, bılay kallıkma
Kaşları bılay keñden kıyılgan, bir kesekçik toydan tıyılgan
Men alsam, allay kıznı allıkma, almasam, bılay kallıkma
Ertden bla ertde turgannı, maşinanı katı burgannı
Men barsam, allay caşha barlıkma, barmasam, bılay kallıkma
Altın kama takgañña, alay acirle bakgañña
Men alsam, allay kıznı allıkma, almasam, bılay kallıkma
Başında akılın tıygannı, telige örge turgannı
Men barsam, allay caşha barlıkma, barmasam, bılay kallıkma
Teñlerine akıl üleşgen, cetev bla kesi küreşgen
Men alsam, allay kıznı allıkma, almasam, bılay kallıkma
Caññız karaganlay körgenin algannı, kiyimni biçib salgannı
Men barsam, allay caşha barlıkma, barmasam, bılay kallıkma
Kaçda sogum kaklagan, başın katın sözden saklagan
Men barsam, allay caşha barlıkma, barmasam, bılay kallıkma
Kıyınlıkda oñsuzun saklagan, zavuklukda teñin coklagan
Men barsam, allay caşha barlıkma, barmasam, bılay kallıkma
Ol alay kara tanıgan, halkına alay caragan.
ELBERLE
Ertdenbla törtayaklanıb cürüydü
Kün ortada ekayaklanıb cürüydü
İññirde va üçayaklanıb cürüydü. (Cuvab: Adam: sabiy, ullu, kart.)
Eki karnaş bir colnu
Eki canında caşaydıla
Ömürleri karab
Birbirlerin körmeydile. (Cuvab: Közle).
Ekevlen karaydı
Ekevlen tıñılaydı,
Birevlen aytadı. (Cuvab: Közle, kulakla, avuz).
Birinçisi kuyadı
Ekinçisi cutadı
Üçünçüsü çıgadı
Törtünçüsü cıyadı. (Cuvab: Caññur, cer, kırdık, adam).
Sen aman bolsañ
Buşuvdan tolgan
Sen igi bolsañ
Kuvançlı bolgan. (Cuvab: Ana)
Kübür içinde kübürçek
Anı içinde tüyümçek. (Cuvab: Buvaz katın).
Barlı üyde cıltıravuk
Carlı üyde kaltıravuk. (Cuvab: Kız).
Kelmey da bolmaz
Ketmey da kalmaz. (Cuvab: Konak).
Eki tuluk azıgı
Bir da sıydam kazıgı
Kıçıradı, sarnaydı
Tögeregin karmaydı. (Cuvap: Beşikde sabiy).
Kerseñ tuluk
Cıysañ oymak. (Cuvap: Karın).
Töbe-töbe, töbe tav
Töbe tavnu artında
Eki kara kunduz bar
Alanı katlarında
Eki carık culduz bar. (Cuvap: Baş, kaşla, közle).
Eki tavda eki tala
Eki talada on bala. (Cuvap: Kolla bla barmakla).
Suvsuz kölde suvlu maka
Cıltıraydı altın oka. (Cuvap: Til).
Tiyigiz deseñ tiymeydile
Tiymegiz deseñ tiyedile. (Cuvap: Erinle).
Ertden bla ertde turdum
Kök ulaknı cerge urdum. (Cuvap: Burun kir).
Közüñ karab toymagan
Kölüñ kanıb koymagan
Har caña bir kere berilgen
Ketse kaytıb kelmegen. (Cuvap: Caşav).
Baltadan avur
Baldan tatlı
Bavurdan katı
Bazarda satılmagan
Kolda tutulmagan. (Cuvap: Cuku).
Temirden avur
Bıçakdan citi. (Cuvap: Söz).
Balsız-cavsuz bolmagan
Kişi avzuna salmagan. (Cuvap: Balham).
Bir keleçim bardı da
Çakırganın eltmey koymaydı. (Cuvap: Acal).
Tüyülmegen, eşilmegen
Bir kiyilse, teşilmegen. (Cuvap: Kebin).
Süyüb kirmezse
Kirseñ çıkmazsa. (Cuvap: Kabır).
Biz biz biz edik
Birer ariuv kız edik
Kün turuşha tizildik
Közüv közüv ezildik. (Cuvap: Gırcın tilkemle).
Ne barama barama
Bir atlam allıma baralmayma. (Cuvap: Beşik).
Bir kızım bardı da
Elni kiyindiredi da
Kesi kımıjalay kaladı. (Cuvap: İyne).
İçi sarı katapa
Tışı kara katapa. (Cuvap: Kazan).
Kumukdan kelgen talgır ögüz
Boynun burmay, suv içmez. (Cuvap: Kumgan).
Aç bolsa çulganıb catar
Tok bolsa çıññab kobar. (Cuvap: Maşok).
Uzunboyun Davushan
Kazandagın tavushan. (Cuvap: Çolpu).
Bir kelinim bardı da
Cetgen anı kuçaklaydı. (Cuvap: Can cavluk).
Ornundan turmaz
Tavuşu kurumaz. (Cuvap: Ustol sagat).
Seni da cılıtadı
Kesin da cılıtadı. (Cuvap: Cuvurgan).
Bir cabuvum bardı da
Tavga buku kondurmaydı. (Cuvap: Hota).
Kolga alınmagan
Tulukga salınmagan
Kayaga minmegen
Suvga kirmegen. (Cuvap: Ot).
Kızıl iynek kızuv öküre
Kızıl buzov kökge sekire. (Cuvap: Ot bla ciltin).
Öretinley künü ketgen
Tögerekley canıb ketgen. (Cuvap: Çırak).
Bir müyüşde olturur
Üynü için tolturur. (Cuvap: Lampa).
Kömürü, calını bolmaz
Canarından kalmaz. (Cuvap: Eliya).
Çaynaydı-çaynaydı
Kesi aşamaydı. (Cuvap: Bıçkı).
Ne barama barama
Balta uzunu baralmayma. (Cuvap: Tirmen taş).
Ertde ertde terek edim
Harkimge da kerek edim
Teyri urdu da catdırdı
Tuvar bokga batdırdı. (Cuvap: Ağaç kürek).
Bir kölegim bardı da
Ok teşmez, kılıç kesmez. (Cuvap: Kübe).
Eki karnaş colovçu
Harkimge da coluguvçu
Biri kelse “cat” deydi
Biri kelse “kob” deydi. (Cuvab: Ay bla kün).
İññir bola öledi
Ertden bola keledi. (Cuvab: Kün).
Otda canmaydı
Suvda batmaydı. (Cuvab: Buz).
Teyrini ullu kılıçı
Cerge tiye bir uçu. (Cuvab: Cankılıç).
Arımaz-talmaz
Nögerinden kalmaz. (Cuvab: Kölekge).
Kış kışlar
Caz cazlar
Tuyagından suv içib
Müyüzünden kozlar. (Cuvab: Buğday).
Kart-kart kart aşı
Suvda bişgen Nart aşı. (Cuvab: Pirinç).
Biz-biz biz edik
Birer ariuv kız edik
Bir agaçha tizildik
Bir-bir bolub üzüldük. (Cuvab: Nartüh).
Anaları öle tura
Balaları koba tura. (Cuvab: Gardoş).
Bir irkim bardı da
Bavga urdum da
Kuyrugu kaldı. (Cuvab: Kertme).
Kiyimi cüz kat
Olturadı bir kart
Ajımsızdı cıları
Kim teşindirse anı. (Cuvab: Sohan).
Töp-tögerek tob kibik
İçi kızıl, ot kibik. (Cuvab: Harbız).
Suvga kirse bir bola
Suvdan çıksa miñ bola. (Cuvab: At kuyruk).
Sırtı dukur
Başı dugur
Tügü koññur. (Cuvab: Tüye).
Butak-butak müyüzleri
Kök kırdıkdan kiyizleri. (Cuvab: Buv).
Calavlanı calar
Çıññılladan karar. (Cuvab: Cugutur).
Közü körmez
Köpürden ötmez. (Cuvab: Loban).
Bir kızım bardı da
Suv içse kökge karaydı. (Cuvab: Tavuk).
Nedile ?
Bir kızga: “atañ, anañ kayrı ketgendile?” deb sorganlarında, kız: “atam segizayakga minib, el içine, anam da tınmazga” degendi. Segizayak bla tınmaz nedile? (Cuvab: Buvaz baytal bla tirmen).
Kalay Ötgendile?
Üç karnaş bla üç egeç ekev ekev kayık bla kölden öterge kerekdile. Eki caş birge, eki kız neda egeç bla karnaş birge öterge boladıla. Kız karnaşından başha caş bla ne arı öterge, ne mında kalırga bolmaydı. Ala kalay ötgendile? (Cuvab: Kayıknı ızına bir kere eki adam kaytargandı).
Kaysı Oñludu?
Akıl, Baylık, Nasıb, bir colda, oñlu oñsuz ayırıb, ullu kalabalık açhandıla: “baylık bolmasa, akıldan da, nasıbdan da ne bardı?” degendi Baylık. “Akıl bolmasa, baylıkdan da, nasıbdan da ne hayır?” degendi Akıl. “Nasıb bolmasa, baylıkdan da cok, akıldan da cok” degendi Nasıb. Akıldan, Baylıkdan, Nasıbdan kaysı oñludu? (Cuvab: Nasıb).
Kaysı Tıyınşlıdı?
Duniyaga aytılgan bir ariuv kız kesin tilegen üç caşha: “tış krallaga ötüb, bir cılnı içine em igi savga kim keltirse añña barlıkma” degendi. Caşla tış krallada aylanıb, biri sav duniyanı körgüzgen bir küzgü, biri köznü cumub açhınçı cerni etegine cetdirgen bir küyüz, biri da ölür avruvga caragan bir alma algandıla. Bir kün caşla, küzgüge karab, kıznı canavalda turganın körgendile da, küyüz bla cetib, alma bla sav etgendile. Kız kaysına barırga tıyınşlıdı? (Cuvab: Almanı iyesine).
Kaysı Ulludu?
Burun bizni cerlede, başı Miññi Tavda buz calasa, kuyrugu da Beştavda çibin korugan bir ögüz, kanatları köknü cabhan bir kuş, kün amanda sakalını tübüne sav sürüv sıyıññan bir teke caşagandıla. Bir caññur kün ol kuş ol ögüznü, tekeni müyüzüne konub aşagandı. Sürüvü bla tekeni sakal tübünde turgan bir caş, caññur tohtaymıdı deb, kökge karaganlay, ögüznü cavorunu sılcırab, anı közüne tüşgendi. Ol közün uvganında, cavorun cerge çortlagandı. Artda cavoruñña cer kozlab, el ornalgandı. Bir tülkü, cavorunnu cerden karagan kıyırın kemireme deb keçe sayın elni arı beri burgandı. Elçile, cıyılıb, anı öltürgendile da, bir canın soygandıla, bir canın soyarga va tülkünü arı beri avduralmagandıla. Caññı tuvgan sabiyli bir katın, urçugu bla tülkünü bir canından bir canına avdurgandı da, soyulmagan canın soygandı. Tülkünü terisini cartısı bütev elge börk kıyırla çıkgandı da, kalgan cartısından katınnı caññı tuvgan sabiyine börk kıyır çıkmagandı. Ögüzden, kuşdan, tekeden, caşdan, tülküden, katından, sabiyden kaysı ulludu? (Cuvab: Teke)
BEŞİK CIRLA – BELLÂVLA
I.
Cukla, köz ginciçigim
Sen cukuga ketseñ a
Tatlı tüşle köre, küle
İşime boş etseñ a
Bellâv-bellâv böleyim
Katın alıb köreyim
Sen avruma, bavurçugum
Sen caşa, men öleyim
Közçükleriñ nür cana
Ösüb, cürüb keterse
Tav cigiti bolup, meni
Cumuşumu eterse
Alma terek tübünde
Suv tavuşha tıñılay
Tınç-tınç cuklab kalçı, közüm
Men da beşik cır cırlay
Cuku savluk beredi
Cukla, altın tavugum
Cuklab tursañ, erkelerme
Sense caşav zavugum.
II.
Bellâv-bellâv
Bellâv-bellâv
Balaçıknı men beşikge böleyim
Bellâv-bellâv
Bellâv-bellâv
Balaçıkga köb tilekle tileyim
Alay ete
Alay ete
Cuklab kalgın, balam, beşikde
Bılay ete
Bılay ete
İş tındırgın, balam, eşikde
Alay ete
Alay ete
Çabıb ketgin, balam, coluña
Bılay ete
Bılay ete
Kalam tuthun, balam koluña
Alay ete
Alay ete
Balam, sen ulluçuk bolgayeñ
Bılay ete
Bılay ete
Balam, sen kullukçu bolgayeñ
Alay ete
Alay ete
Aliy ulu Umar bolgayeñ
Bılay ete,
Bılay ete,
Gürcü ulu Kurman bolgayeñ.
III.
Bellâv-bellâv, böleyim
Seññe aşhılıkla köreyim
Candan süygen can balam
Adam bolub köreyim
Canımdan süygen balam
Sense cürek süygenim
Sen rahat bolmayın
Tınçlık tabmaydı cüregim
Cüregimi kuvançı
Caşavumu cubançı
Nakut-nalmaz caşçıgım
Gokka hanslay, caşçıgım
Bellâv-bellâv, cılama
Közlerimi gincisi
Bellâv-bellâv, tınç cukla
Cüregimi incisi
Ak sütümü bereme
Cukla, kiyik ulagım
Canım kibik köreme
Nür cavhardan çıragım
Toguz aynı karnımda
Avur körmey cürütdüm
Sen cılasañ cüregim
Buzça bolub eriydi
Baynı malı köb bolur
Carlı malı arıkdı
Carlılıkga cılama
Carlı kölü carıkdı
Tobugumda ösdürüb
Ullu kişi eterme
Rahat bolur cüregim
Muratıma ceterme
Akıl-balık sen bolsañ
Seni halkga berirme
Bir nasıbım bar ese
Halkga carab körürme.
IV.
Bellâv, bellâv, böleyim
Balaçıgım, senden alga öleyim
Köb caşagın, hayırıñı köreyim
Beşigiñi bavu, bala ıçhınsın
Başıñdan ogurlu karga kıçırsın
Kargalanı konuşları koldadı
Seni atañ kele ese coldadı
Colukgañña balaçıgın soradı
Sorganından igi hapar aladı
Ol alganın hurcununa saladı
Bal aşasın, bala, seni tamagıñ
Küren tartsın, bala, seni kabagıñ
Kabagıñda altın terek ornalsın
Tüb tamırı Taşlı-Sırtdan karasın
Baş bulçugu culduzlanı sanasın
Kelgen konak atın añña baylasın
Çapıragı sav süyem-karış bolsun
Salkınında miñ colovçu solusun
Konak üyüñ köb konakladan tolsun
Konaklaga kısır malla soyulsun
Soygan mallarıñı başı sarıdı
Aythan sözüñ dünelege darıdı
Tum karadı balaçıgımı közleri
Bala, ariuv közleriñe nür cavsun
Seni anaña seni kibik köb tuvsun
Malıñ, mülküñ, balaçıgım, köb bolsun
Aşar, caşar künüñ köb bolsun
Halıva salırma, bala, seni ceñiñe
Suklanmagın, balaçıgım, teñiñe
Teñleriñ seññe suklanırça üy bolgun
Har nasıbdan, balaçıgım, sen tolgun
Künleriñi oynay, küle batdırgın
Tañlarıñı rahat cuklab atdırgın
Sav el seni igiligiñe karasın
Balaçıgım carlılaga carasın
Sav kutulgun kuvanç bla beşikden
Çabıb tüşsün gitçe bala eşikden
Cukla, bala, bellâv, bellâv, böleyim
Cukudan toysañ, beşigiñden alırma
Cuklamasañ tınçlıgımı buzasa
İşlerimi etdirmeyin sozasa
Sen cuklasañ, kölüm tınçlık tabadı
Eki kolum carlılıkga çabadı.
V.
Bellâv, bellâv balaçıgım
Senden alga öleyim
Seni adam bolub
Katın alıb köreyim
Bellâv, bellâv böleyim
Hayırıñı köreyim
Bellâv, bellâv böleyim
Senden alga öleyim
Caşa, bala, caşavuñdan toyayım
Kurmanıña kuba ögüzle soyayım
Kurmanlıgıñ tavda otlagan kiyikdi
Meni caşım teñlerinden miyikdi
Beşik bavuñ bolga edi oka
İçgen suvuñ bolga edi kök şorka
Şorkaladan, bala, suvla alırsa
Kıynlıkladan, Allah aytsa, kalırsa
Bal aşasın, bala, seni tamagıñ
Küren tartsın seni turgan kabagıñ
Caynı igisi, bala, seññe küz bolsun
Allahnı kölü sora seññe tüz bolsun
Bellâv, bellâv, bala, seni böleyim
Sora seññe köb igilik köreyim
Caşay-caşay sora, bala, kart bolgun
Teñleriñi arasında tolu üy bolgun
Tolu üy bolsun meni balam, algışlık
Seni süymegen bolga edi açı kargışlık
Arbazıñda altın terek ornalsın
Tüb tamırı taşlı tavdan karasın
Baş bulçugu culduzlanı sanasın.
VI.
Laylu, laylu lanıña
Kor bolgayem, bala, seni canıña
Laylu, laylu laylıkdan
Top-tup ete oynay, küle kelgin caylıkdan
Bellâv bellâv böleyim
Karnaşlarımı kelib köreyim
Karnaşlarım kele esele coldalla
Colukgañña sora bizni soralla
Ala bizden hayır hapar alalla
Haparların hurcunlarına salalla
Meni balam teñlerinden miyikdi
Meni balam tavda aylaññan kiyikdi
Teñleriñ suklanır kibik bir bolgun
Kelinle kelir, kızla çıgar toy bolsun
Laylu, laylu bala seni nanıña
Kor bolsunla seni egeçleriñ canıña
Sanlarıñ etsin, bala, seni salavat
Canıñ bolsun sıylı Allahha amanat
Bellâv aytıb beşigiñe böleyim
Hayda cukla, hayırıñı köreyim.
VII.
Bellâv, bellâv, böleyim
Seññe igilik köreyim
Avrumagın, ölmegin
Seni üçün men öleyim
Cılama, balam, cılama
Sense közlerimi karası
Sen cılasañ çançadı
Cüregimi carası
Toguz aynı karnımda
Avur körmey cürütdüm
Sen cılasañ tarala
Cüregimi eritdim
Bellâv, bellâv, böleyim
Seññe aşhılıkla köreyim
Seni alim bolub köreyim
Uzak cerden kelib köreyim.
KÜYLE
CANDAR
Oy, Candar, canıñ barsın Kâbaga
İt tamlıla cıyılgandıla Labaga
Murduh başında bir bölek atlı köründü
Ala tosmu eken, sora cavmu eken?
Ala bizni tashabıznı bilgenle
Üslerine kök gebenekle kiygenle
Çartlab ötdüm men çeget Labaga
Caş kavumnu eltib kuydum bıkı bla ıranña
Ayıbı cokdu Candarnı bir tavda ösgen ulañña
Üseyin, sen kart, men caş, dedi caş Candar
Ekibiz da algın nöger bolayık
Ölsek öldük, kalsak da birge kalayık
Arabızda çınar terek aramdı
Ekibizden, cer kaçmayın, kim kaçsa
Anı anasından içgen sütü haramdı
Istavatnı Tamlı asker bashandı
Karaldısı koşubuznu cabhandı
Homuh Üseyin etgen antın unutdu
Kara camıçını üsüne ol tutdu
Kaçma, Hubiylanı Amırhan ulu Üseyin
Kaça eseñ da akbaş kamañı koya bar
Özden namısıñı sen a coya bar
Tıñılamay, Üseyin kaması bla kutuldu
Carlı Candar kesi caññız tutuldu
Kan çaçıldı at cerinde başlıkga
Nalat bolsun bu sabiylikge, caşlıkga
Caşlık basıb, esgermedik cavlanı
Saklamadık ayrılanı, tavlanı
Tamlılanı tav koşlaga üyretgen
Carlılanı eşiklerin tüp etgen
Karabaşlanı Mahatçi degen alabaş
Hazlevleni Alibek degen cılanbaş
Oy, Candar, canıñ barsın Kâbaga
Kan kuyalla tavdan kelgen çaraga
Tamlı asker sansız-sanavsuz köb boldu
Kök çepkeniñ tegerey kübeden bek boldu
Çıgı sayın ol çepkeññe ok tiydi
Halısı sayın kalmay kızıl kan siydi
Oñsuz künde Üseyinni kart uşgogun tabmadıñ
Kezlik bıçak bla cetisin bosagaga kabladıñ
Cigit ediñ, Cılkıçı ulu caş Candar
Kanıñ çaçılgandı seni rasaga, zabaga
Bizni canıbız, oy, kurman bolsun, kor bolsun
Cigit Candarnı bizge tulpar tabhan anaga
KANAMAT
Ebzelanı cigit tuvgan Kanamat
Eki közüñden seni cuvub kan agad
Eter ediñ sanlarıña boş bolsañ
Seni urgan itle bla kazavat
Carık culduz tavga aylanıb batadı
Oy, Uçkulanda bir tulpar ölüb catadı
Çıkgan ediñ Sıntı kabakdan abrek
Ceti cılnı Amgata boynun sakladıñ
Cürüdüñ keçe börü, künüñ it bolub
Kiygen kiyimiñ sirke bolub, bit bolub
Ceti cılnı Amgata boynun sakladıñ
Kiyikle öltürüb tavlada etle kakladıñ
Kel, Kasbot, biz bılay etib turmayık
Ceññil oguna biz Karaçayga barayık
Konakbaynı Hubiy uluna salayık
Biz barganek Abul-Kerimge konakga
Abul-Kerim bizni konak kibik körmedi
Körmese da tahsabıznı itlege bermedi
Tolu künnü konak üyünde caşırdı
Ekinçi kün bizni ariuv aytıb aşırdı
Orus meni endi ariuv körmeydi
Cazgan kagıtıma ullu akıl bölmeydi
Biz bargan edik oy Uçkulanña konakga
Salıb tüşdük Güllü ulu degen kanavga
Bizni körgenley ol ginci kibik kiyindi
Hoş keldiñ, Kanamat deb tülkü kibik süyündü
Alay barganlay bizni konak üyge salganed
Hıyla bla savutlarıbıznı kolubuzdan alganed
Keçesine tatlı hantladan toydurdu
Kündüzünde ma kara koylay soydurdu
Men barayım da kagıt, kalam alayım
Seññe, Kanamat, ariuv kagıt cazayım
Mıçımayın Açav ulu starşinaga cetgened
Kiyikle tutdum deb, kuvanıb hapar etgened
Starşina elden ullu karuv algandı
Kanamat turgan üynü tögeregin kurşov algandı
Ay, Kasbot, kerti boldu bizni tüşübüz
Kolay bolmadı bizni konakbayda işibiz
Toguz ok tiygendi, Kanamat, seni başıña
Kara künle kelgendi Aliyni cigit caşına
Ebzelanı cigit tuvgan Kanamat
Kabırgañda bardı artık iyegiñ
Seni kanıñı bu itlege kurutmaz
Artıñda kalgan sıñar ulan süyegiñ
Amgatada talay cılnı caşadıñ
Maral, kiyik terileden koş etib
İtden tuvgan Güllü uluna nek ışandıñ
Ullu köllü bolduñ, canıñı boş etib
Uçkulanda murdar itle caşayla
Uyalmayla, adam etle aşayla
Öldü, ketdi Ebzelanı Kanamat
Tulparlıgıñ art künüñe caramad
Duniyada senden carlı kim bolur?
Egeçiñ cok közleriñi cumarga
Anañ cokdu ölügüñe cılarga
Karnaşlarıñ uşaydı tuvarga.
GAPALAV
Öksüz bolub ösgen ediñ, Gapalav
Köb kıyınlık körgen ediñ, Gapalav
Karıvsuzga nöger ediñ, Gapalav
Anasına cigit tuvgan Gapalav
Sen carlılaga tayançak boluvçeñ
Ala üçün söznü tavkel saluvçeñ
Karıvsuzlaga sen köpür saluvçeñ
Anasına cigit tuvgan Gapalav
Carlı-karıvsuzla üçün küreşdiñ
Alaga cer ülüş alama dediñ
Toguz kama kirib öldüñ, Gapalav
Anasına cigit tuvgan Gapalav
Eki egeçiñi artha etgeneñ
Cer üleşgen cerge çıgıb kelgeneñ
Karıvsuzlanı unutmagız degeneñ
Anısına cigit tuvgan Gapalav
Istavatda toguz kazan kaynaydı
Can canıña toguz kama oynaydı
Oy, künde toguz kama cıltıraydı
Anasına cigit tuvgan Gapalav
Artha turmay, namısıña uyalıb
Sermeşese kızıl kañña boyalıb
Toguz kişi da can canıñdan alıb
Anasına cigit tuvgan Gapalav
Can almadıñ toguzavlan tüygünçün
Can almadıñ toguz kama kirginçin
Cıgılmadıñ toguz kama tiyginçin
Anasına cigit tuvgan Gapalav
Atañ cokdu közüñü cumarga
Anañ cokdu kan başıñı cuvarga
Egeçiñ cokdu kuçaklab cılarga
Anasına cigit tuvgan Gapalav
Otuñ kömüldü, eşigiñ cabıldı
Carlı, öksüz, barı sañña cılaydı
Çotçalada katınıñ kızlay kaldı
Anasına cigit tuvgan Gapalav.
AKBİYÇE BLA RAMAZAN
Ekindi bola kölegimi üsüme kiygenem
Aşham bola men at beline miññenem
Adamla cata, keç bola kelib
Taşköpür eline kirgenem
Keçele uzun ah künle kısha
Kalay çıgayım men tañña deri
Süymeklik açuv sınamaganem
Men ömürümde sañña deri
Men bargan edim ullu Teberdiden
Taşköpür eline konakga
Başım a kalgandı ah men carlını
Bir tavruh bla comakga
Teberdi ayagına biz cetgenley
Bir bölek atlı köründü
Alanı körgenley sabiy akılım
Oy taşha, tavga bölündü
Allarında kelgen ana karındaşım
Ol meni sarnatdı ulutdu
Şıbıla kibik cetib urganlay
Sav sanlarımı kurutdu
At kamiçile çulganıb tiyelle
Çıbıkdan iñiçge belime
Kaytarıb alıb baralla
Meni çıgıb kelgen elime
Keçele uzun ah künle kısha
Atdıralmayma taññımı
Senden süygenim bar ese Ramazan
Tögeyim cürek kanımı
Bu mañña cetgen zorlukga
Tüz adamla karaydıla
Atnı üsünden akgan kanımı
Ah, kalak itle calaydıla
Kamiçile karalthan meni mor sanlarım
Otha tüşgença küyelle
Tukum bet coygan uyalmaz deb
Meni kamiçile bla tüyelle
Aş ornuna ah men cazıkga
Ölür otnu berdile
Sabiy sanlarımı katdırıb meni
Ah orundukga kerdile
Oy kan kusama anam, men carlı
Ah, kara cerni kızartıb
Canımı bereme ariuv sanlarımı
Men orundukga uzatıb
Kamiçile tiygen sanlarımdan
Tınç catalmayma kerilib
Endi ölüb, ketib barama
Ramazan sañña termilib.
KÖÇGÜNÇÜLÜK
Oy, Kafkaz tavla kayda kaldıla, kıbılaga karab sınagız
Carlı Karaçaynı haparın aytayım, eşitgenle barı cılagız
Duşmañña kelgeyed bıllay kıyınlık, kan cılamukla oynathan
Mal vagonlanı eşiklerin sıncırla bla baylathan
Duşmañña kelgeyed bıllay kıyınlık, bir adam da eşitib bolmagan
Caññız bir keçeni içinde, Karaçayda adam koymagan
Atla, ögüzle kalıb ketdile, kolhoz boyunshadan iyilmey
Biz carlılanı sürüb baralla kartla, sabiyle kiyinmey
Biz carlılanı sürüb baralla, soldat süññüle tirele
Tavla kibik kalanıb kaldıla kolhoz allına buday kirele
Eşik allında meni koz teregim, anı butakları uvala
Karaçaynı mülkün cıyarga kimle çabışırla kuvana
Tar oramlada atılıb kaldıla kümüş kamala, altınla
Atala türmede, caşla askerde, kuru sabiyle bla katınla
Karaçay kayrı ketgendi eken, Kafkaz tavladan tüb bolub
Sibirtgile bla sibire kelebiz bu hucu vagonla bit bolub
Tögeregibizni alıb kelelle entda kandan bir toymagan samırla
Kazahstan tüzün tolturub baralla, oy bizni Karaçay kabırla
Karaçay nege kelgendi eken Kazahstañña satılıb
Karaçay kartla kırılıb catalla bu sarı kumlaga batılıb
Biz kelgenli erib tüşgendile mayna Kırgız tavnu buzları
Kanalla kaza, kırılıb baralla, Karaçaynı aybat kızları
Kafkazdan akgan ak Koban, uzat tutayım koluñu
Mında arık suvdan kırılıb barabız, sen bizge aylandır coluñu.
Türkiye Türkçesi
DUALAR / DİLEKLER
GELİN GELDİĞİ ZAMAN YAPILAN DUA
I.
Dua tası, bal tası
Elimize alalım
Dilimizle yalayalım
Allah’tan gelecek sıkıntıların
Hepimiz uzağında kalalım
Büyüktür bu tasın hürmeti
Nur olsun bunu hazırlayanın yüzü
Gelenlerin yolu pamuktan
Hayatları dolsun mutluluktan
Sevincimiz her gün böyle olsun
Bu sevince gelen kısmetle dolsun
Kısmet halktan gitmesin
Fenalık ona gelmesin
Hayatları refah içerisinde olsun
Ecelleri geç olsun
Doğru olsun niyetler
Kabul olsun güzel dilekler
Doğru niyet yaşasın
Kıskancı güve yesin
İyileri örnek alalım
Kötülerden uzak duralım
Ağıllarımızda hayvan bol olsun
Peteklerimiz ballı olsun
İkiz ikiz soyumuz doğsun
Sekiz sekiz kısmet doğsun
Yağışlı olsun baharımız
Mal olsun azığımız
Semiz olsun hayvanlar
İyi yetişsin ekinler
Başlarına kolumuz yetişmesin
Altından yılan geçmesin
Yeni gelinin şerefidir
Gelin evin kısmetidir
Gelen gelin kutlu olsun
Bahtlı olsun, yurtlu olsun
Gelen gelinin ayağından
Sıcaklık gelsin yanağından
Sevimli olsun gözleri
Tatlı olsun sözleri
Güler yüzlü gelsin
İşinin ehli olup gelsin
Yaşlılara merdiven olsun
O hayata anahtar olsun
Işık versin yıldız gibi
Parlasın kunduz gibi
Sıkıca yapışsın kocasına
Et ile deri gibi
Temiz olsun evi
Parlayıp büyüsün ailesi
Yaptığı işi hemen bitirsin
Eltilerine örnek olsun
İlk doğurduğu oğlan olsun
Sonra doğurduğu kız olsun
Akılları doğru olsun
Ömürleri yüz yıl olsun
İşe alışsın elleri
Halkla birlikte olsun yolları
İyilerden örnek alsınlar
Kötülerden uzak kalsınlar
İyiliğe koşsun
Kısmeti bol olsun
Oğlu çeksin öküzleri
Kızı yapsın keçeleri
Allah versin
Öküzün çekenini
Atın koşanını
Tüfeğin atanını
Koyunun yünlüsünü
İneğin sütlüsünü
Bu evden dua eksik olmasın
Beddua bu eve gelmesin
Sevdiklerimiz sevsin
Sevmediklerimiz yansın
Ayakları takılsın
Yürekleri sızlasın
Dünyamız huzurlu olsun
Rızkımız bol olsun
Baharımız yağışlı olsun
Güzümüz güneşli olsun
Kışımız karlı olsun
Halkımızın hayvanı bol olsun
Her şeyimiz bereketli olsun
Mezarımız nurlu olsun
Yaşlılarımız akıl, iş öğretsinler
Delikanlılar, kızlar da onu yapsınlar
Bu, kız ile delikanlının düğünüdür
Yeni evlilerin oyunudur
Birbirlerini çok sevsinler
Mütenasip bir hayat yaşasınlar
Ben dua etmesini bilmiyorum
Duacılar dua etsin
Dinleyenler amin desin
Amin diyenlerin dilekleri kabul olsun
Amin demeyenler dilini ısırsın.
II.
Gelini alıp geliyoruz, yol veriniz
Ey, pek güzelini seçmişiz, işte görünüz
Alacalı keçeler serin yolumuza
Ey, dua tasını tutturun elimize
Gelin geliyor, eve giriyor, yol verin
Ey, düğün yapın, misafirlere koyun kesin
Mutluluk geliyor, kapıları sonuna kadar açın
Ey, evin altına arpa, buğday serpin
Alıp geliyoruz size güvercini
On parmağından bal damlayan gelini
Kısmete kapı açın, yol verin
Ey, uğurlu günde yapılsın bu düğününüz
Uğurlu olsun bu gelinin ayak izi
Ey, çok olsun onun doğurduğu oğlanı, kızı
Her zaman açık olsun gözü, kaşı
Ey, bereketli olsun eli, yaptığı aşı
Kısmetle doldursun sizin gelininiz
Ey, onunla övünsün bütün köyünüz
Sevdikleriniz tastamam çok sevsin
Ey, sevmeyenler öfkeden dizlerini dövsün
Mutlu yaşayın gelininizle
Ey, biz çok dua ediyoruz içtenlikle
Kısmete kapıyı açın, yol verin
Ey, uğurlu günde yapılsın bu düğününüz!
BEBEK İLK KEZ BEŞİĞE YATIRILDIĞINDA
Uğurlu beşiğe sarayım
Beşikten sağ salim çıktığını göreyim
Beşik ipin sağlam olsun
Yaşayacak günün çok olsun
Seni seven çok olsun
Gelinler gelsin evimize
Kızlar gelin olup çıksın evimizden
Bindiğin at hızlı olsun
Koştuğunda hepsinden önde olsun
Mücadelede öncü olasın
İşinde başkan olasın
Attığın ok şaşmasın
Güttüğün koyun ölmesin
Canın olsun Allah’a emanet
Kendin olasın bir muhteşem
Muhteşem olasın, haşmetli olasın
Allah’ın sevdiği can olasın
Sağ salim kurtulasın beşikten
Sevinerek dönesin dışarıdan.
SABAN TOY DUASI
Baharımız yağışlı olsun
Güzümüz güneşli olsun
Kışımız karlı olsun
Ecelimiz yavaş olsun
Ağıllarda hayvanlar bol olsun
Peteklerimiz ballı olsun
İkiz ikiz soyumuz doğsun
Sekiz sekiz kısmet yağsın
Yağışlı olsun baharımız
Hayvan olsun azığımız
Semiz olsun hayvanlar
Çok büyüsün ekinler
Başlarına kolumuz yetişmesin
Altından yılan geçmesin
Yağmur gibi dualar yağsın
Rızk, kısmet çok olsun
Tanrımız versin iyilik
Görmeyelim hiçbirimiz açlık.
BEDDUALAR
BEDDUA MANİLERİ
Kuran okuyorum, çocuk
Kitap okuyup sen başla
Kalbime sızı vermişler
Yolunup düşsün o kaşlar
Ayağımdaki ayakkabılar
Bronzdan çivilenmiş topuğu
Benim sevdiğime bulaşsaydı
Çaresiz hastalığın en kötüsü
Çok sevdiğim için yaptım
Arkadaş, kaftanından yelek
Yüce Allah kül etseydi
Şu saatten akşama
Senden başka yok mu, arkadaş
Şapkasını astragandan giyecek
Bu tarafa dönüp bakarak git, çocuk
Belinden kurşun yiyesice
Üstündeki çuhadan elbisen
Dikiş yerlerinden sökülsün
Benden başka sevip aldığın kızın
Kalbinden kanı dökülsün
Sülünler çıkıyorlar
Ormanın sık yerinden
Fena kurşunlarla vurulsaydın, gâvur
Alnının ortasından
Güzel konuşup, yalvarsan da
Kanmam senin sözüne
Senden de iyi gençler vardır
Babanın lânet gözüne
Duvar düşsün üstüne çocuk
Seni uğraştırsın
Ağır hastalığa yakalansaydın
Sen alacalı bulacalı olacak şekilde
Uzanıyorum da ben yetişemiyorum
Senin güzel uzun boyuna posuna
Öfkemden pek fena beddua ettim
Kurban olayım canına.
ATASÖZLERİ
Ata yurt, altın beşik
Eşeğin sıpası kendisine at gibi görünür
Ecel sorup gelmez, gelse de geri dönmez
Aç yemek seçmez
Aç ayı oynamaz
Aç da ol, tok da ol, namusuna sahip ol
Aç esner, tok geğirir
Aç kurdun yuvası yok
Paradan namus değerlidir
Acı olsa da, açık söz iyidir
Açık kalbe yol açık
Aç iken dost olduğunu, tok iken unutma
Aç kediden fare kurtulamaz
Acı ağlamayı, sevinç oynamayı öğretir
Adam olacak adımından bellidir
Adam olmayan yerde domuz baş köşeye oturur
İnsan işten korkmaz, iş insandan korkar
İnsan emek vermeden refaha ulaşamaz
İnsan sözünden bellidir
İnsan umutla yaşar
İnsanın insanlığı arkadaşından bilinir
İnsanın insanlığını gösteren işidir
Akıllı söz dua ettirir
Aklınla namusunu koru, namusunla aklını koru
Akıllı anlar, deli dinler
Akılsız baştan akıllı söz çıkmaz
Yavaş giden yorulmaz
Önce çıkan kulağı, sonra çıkan boynuz geçer
Elma ağacında armut yetişmez
Altını alma da, aklı al
Kötü adam iyiliği hemen unutur
Kötü adam eteğinden yakalarsa, eteğini kes de kaç
Kötü adam vurup kaçar
Kötü adam korkaklığına da övünür
Kötü söz sahibine döner
Kötüye iyilik edersen evine sağ gitmezsin
Kötüyü kötü ile kovma, kanı kan ile yıkama
Kötünün sülalesine bakma, iyinin sülalesini sorma
Bahçe meyilli de inek sağamıyorum
Bahçe seçme de, komşu seç
Zayıf etin çorbası tat vermez, edep pazarda satılmaz
Güzel söz can tutar, kötü söz cana kıyar
Tatlı söz yılanı deliğinden çıkarır
Güzel sözde kusur yok
Yemekte on kişi, işte bir kişi
Yemekte utanan obur, işte utanan tembel
İyi iş kendi kendisini över
İyi işe vade koyma, kötü işi vadeyle alma
İyi kadın, kötü kocayı yiğit yapar, kötü kadın, iyi kocayı bunak yapar
İyi kız su kenarındaki kunduz, iyi delikanlı gökteki yıldız
Güzel söz ruhun gıdası, kötü söz başın sopası
İyilik unutulmaz, kötülük yok olmaz
İyilik arayan, iyilik bulur
Acele eden kendisini bitirir, acele etmeyen işini bitirir
Hızlı akan ırmak denize ulaşmaz
Acele edenin eteği bacağına dolanır
Atın işini eşek yapamaz
Ata yurt gibi yer olmaz, doğulan köy gibi köy olmaz
Ata yurdu koruyan yükselir, korumayan harap olur
Ata yurdumun lideri olmasam da, kapısının önünde taşı olayım
Ata yurdunu tanımayan, babasını da tanımaz
Babası çekmeyenin oğlu çeker, annesi çekmeyenin kızı çeker
Adın kötüye çıkmasın da canın boğazından çıksın
Hastanın halinden sağlıklı olan anlamaz, aç karnı tok bilmez
Hastalığını gizleyen iyileşemez
Ağzının içi kanla dolu olsa da, düşmanına belli etme
Ayın yerine güneş doğmaz
Ayıbı suyla temizleyemezsin
Yoğurt dökülürse izi kalır
Yoğurda acı deme, ekmeğe kuru deme
Söylemek kolay, yapmak zor
Ağızdan çıkan söz geri dönmez
Konuşma, konuşursan da inkâr etme
Az konuş da çok çalış
Az konuşan kaygısız olur
Yemek az ise yatağı erken hazırla
Bal demekle ağzın tatlanmaz
Bal tatlı, baldan da yavru tatlı, yavrudan doğan yavrudan da tatlı
Çocuğun, yetiştirdiğine göre olur
Çocuğu adam eden annesidir
Akıp durursa ırmak bile yorulur
Var diye sevinme, yok diye de ağlama
Akan suda pislik olmaz
Baş olursa kalpak bulunur
Cesur bir kere ölür, korkak bin kere ölür
Zenginin akrabası çok olur
Yemeğe gelince on kişi, işe gelince bir kişi
Vermek istemeyen ipe buğday serer
Pinti evden gitmez misafir
Verirsen alırsın, ekersen biçersin
Beşikteki beş türlü
Bileği güçlü bir kişiyi, bilimi güçlü bin kişiyi yıkar
Bilenin eli kar yağdırır
Bilim at olup da koşar, kuş olup da uçar
Bilim kaya deler
Bilim satılmaz, okuyup bulunmaz
Bilimi az olanın ağzında kilit
Bilimi olan bin beladan kurtulur, bilimi olmayan bin belaya tutulur
Akıllı kadın işine, akılsız kadın erkeğe bakar
Bilimsiz iş gitmez
Bir akıl iyi, iki akıl çok iyi
Bir baba ile anneden kötü de, iyi de doğar
Bir yıla tavşan derisi bile dayanır
Bir kere tuzunu, ekmeğini yediğin eve, kırk kere hürmet et
Bir gün doğan, bir gün ölür
Birisi yer kurtulur, diğeri de yalar tutulur
Pintinin yemeği bitmez
Birinin bildiğini, diğeri de bilir
Birine kötülük yaparsan, kendine iyilik bulamazsın
Birinin şapkasını çalarsan, kendi şapkanı iyi koru
Delikanlının şımarığı kurt olur, kızın şımarığı deli olur
Boza tası dua ile gelir, amin ile gider
Kurt tek gözüyle uyur
Kurttan korkuyorsan ormana gitme
Bozguncu ölür, iyi adet ölmez
Bugünün işini yarına bırakma
Biri batağa batar, biri de onun yanında yatar
Kapalı ağza sinek konmaz
Canın yanarsa, kör gözden göz yaşı çıkar
Can hayattan doymaz
Yeni gelin evi güzel süpürür
Yeni arkadaştan kaçma, eski arkadaşı bırakma
Yanılanın dilini yırtma, ayağı takılanın bacağını kırma
Kayışın uzunu, sözün kısası iyi
Oğluna kendin öğretmezsen hayat öğretir
İyi kadın kocasının kanadıdır
Gizli düşmandan, açık düşman iyidir
Gençlikte çalışırsan, yaşlılığında yersin
Düşman rastlarsa atıştırma, gülümserse de inanma
Yaz olsun, kış olsun, önünde işin olsun
Baharda tane tane saçarsan, güzde kova kova toplarsın
Baharda kızağını, kışın arabanı hazırla
Bahar işine güzden hazırlan
Baharda çalışan kışın yer
Yer hazine, su zenginlik
Toprakta çalışan aç kalmaz
Yerinden ayrılan yedi yıl ağlar, yurdundan ayrılan ölene kadar ağlar
Yıkılan (pehlivanın) sırtı yere doymaz
Ağlamayan çocuğa annesi meme vermez
Ozan ölürse de şarkısı kalır
Ozan, ozanın kardeşidir
Güzel şarkı söyleyen parlak yıldız gibidir
Şarkısız güneş batmaz
Grup lideri kötü olursa, ot yığınını çürütür
Yiğit yurdu için doğar, yurdu için ölür
Yiğit kale devirir, korkak köşede saklanır
Yol ile söz ucu bucağı yok
Yumuşak ağacı solucan yer
Yurdunu satan, namusunu da satar
Yurdundan ayrılanı kurt kapar
Yakın diye zor yoldan gitme, uzak diye kolay yoldan kalma
Ayağını yorganına göre uzat
Kalp görmezse, göz de görmez
Balık baştan kokar
Balık kılsız olmaz
Çağrılmayan misafir kendine yer bulamaz
Derdi olmayanın, korkusu olmaz
Dünya tek bir adamın sırtında durmaz
Dünya malına satılma, kendinden deliye dokunma
Dünyada zenginlik bilimdir
Keçi kuyuya düşerse kurda kardeşim der
İki at birbirini çiftelese ortada eşek ölür
Köyün nefesi değirmeni bile döndürür
Şeytanların gözüne şeytanlar görünür
Köyün gücü devde
Tembel yemek yerken bile yatarak yer
Sarhoş olan eşek kendisini tanımaz
Tembel öğle vaktine kadar uyur, akşama kadar esner
Tembelin yarını bitmez
Erkek ateş, kadın su
Köy doysa doymayan, köy bıraksa bırakmayan
Tembele ateş yaktırırsan, evini ateşe verir
Kapısına göre hayatı, kocasına göre karısı
Yumurtayla taşı kıramazsın
Ot görürsen yer sorma, güzel görürsen köy sorma
Horoz ötmese de sabah olur
Halkın gittiği yerden kalma
Halkında olmazsa, sende de olmaz
Halkın birliği, kuşun kanadı
Halkın evi doğduğu yer
Korkak önce ölür
Komşunun tavuğu kaz gibi görünür
İçen, aklını içer
İçkinin başı tilki, sonu rezalet
İyi iş baki kalır
İyi kadının sandığı dolu olur, kötü kadının
ekmeklerde gözü olur
İyi misafir gelse hayvan ölür, kötü adam gelse insan ölür
İyi sözü kılıç kesmez
İyi arkadaş yola çeker, kötü arkadaş uçuruma iter
Bilimi beşikten başlayıp mezara kadar ara
Emeksiz yemek olmaz
Köpeğin olmadığı yerde tilki havlar
Köpek doyduğu yerde, yiğit doğduğu yerde
Sahipsiz hayvanı kurt kapar
Kalem kılıçtan güçlüdür
İhtiyarın olduğu yerde bereket olur, çocuğun olduğu yerde oyun olur
Yaşlıya değer vermeyen, yaşlandığında değer görmez
Kaşığın ucuyla yedirip, gerisiyle kusturma
Karı alırsan düşünüp al, para alırsan sayıp al
Karısı iyi olan gençleşir, karısı kötü olan yaşlanır
Savaş kansız olmaz
Elçi iyi olsa fare ile kediyi bile evlendirir
Elçiye zeval olmaz
Gelin gelirse, kız çıkar
Gelini ayağından, çobanı sopasından
Gelini gelmeden önce, kalpağı giymeden önce dene
İstişare olursa savaş olmaz
İstişareyle dikilen kürk dar olmaz
Gerçek söz geri gitmez, kötü söz iyilik etmez
Kendinle ilgili olmayanı sorma
Kendisini giyim kuşamla göstermekten, bilim ile göstermek daha iyidir
Kendini çok översen, değerini azaltırsın
Zorluk görmeyen rahatlığın kıymetini bilmez
Kızım sana söylüyorum, gelinim sen dinle
Kızı bin kişi ister, bir kişi alır
Misafiri olmayanın dostu yoktur
Korkak it evinin önünde havlar
Koyun kurtla dost olmaz
Çok yemin eden çok yalan söyler
Çok yağmur toprağı, çok konuşan halkı bozar
Çok söz kömür, az söz altın
Çok dinle, az konuş
Kalabalığa taş atma
Bolluğun içi bereket
Çok şey gören çok bilir
Çoğunluğun kararı eleştirilmez
Damlaya damlaya göl olur
Köprü inşa edersin kendin geçersin, çukur kazarsın kendin düşersin
Karıncalar birlik olursa, fil bile devirirler
Kuran okuyan, büyücüyü de kandırır
Güç bilimden, bilim de güçten
Gürleyen bulutun yağmuru az olur
Gümüşçünün kızına gümüş yüzük bulunmaz
Malın olmasın da bilimin olsun
Ata sözü yaşlanmaz
Okun erişemeyeceği yere kılıç sallama
Okuyan değerli, okumayan dertli
Ateş yanmayan ocaktan duman çıkmaz
Şaka niyetine söylesen de dikkatli söyle
Düşünüp hareket edersen evlenirsin
Öküzü boynuzuna göre, insanı sözüne göre tutarlar
Kibrin peşinden saygısızlık gelir
Ölmüş eşek kurttan korkmaz
Ölümden namus daha güçlüdür
Emanet sevinerek gider, ağlayarak gelir
Çocuk gördüğünü yapar
Çocuk oyundan, deli düğünden bıkmaz
Çocuğu çok şımartırsan tepene biner
Çocuğa çocukken öğretmezsen, pişman olursun
Çocuksuz ev, ışıksız ev gibidir
Sormak ayıp değil, bilmemek ayıp
Söz ağızdan çıksa, köyün tamamı tutamaz
Söz kanatsız uçar
Dedikodu peşinde olan belâ, iş peşinde olan hazine bulur
Söz oktan güçlüdür
Sözden söz doğar
Sözün başı sert olsa da, sonu tatlı olur
Suya giren kuru çıkmaz
Suya dayanma, düşmana inanma
Pınarlardan deniz olur
Pirelere kızıp kürkünü ateşe atma
Dostun bin ise azdır, düşmanın bir ise çoktur
Büyük oğlunu iyiliğe öğretirsen, küçüğü de ondan öğrenir
Cesur adam dağ devirir
Doyulan yerden, doğulan yer iyidir
Doymuş köpek sahibini tanımaz
Yuvasında ne öğrenirse, uçtuğunda da onu yapar
Evi yapan da kadın, yok eden de kadın
Evim diyen, ev kadar taş kaldırır
Kıskancın kısmeti olmaz
TEKERLEMELER
BİR ÇOCUK, BİR ÇOCUK
Oy bir çocuk, bir çocuk
Bir çocukta bir kafacık
Bir kafacıkta bir tepecik
Arkası çukur ensecik
Önü pürüzsüz bıngıldak
Kendisi baba oğulcuk
Durup duran alın
Söylediğini dinliyor
Çıkmış kaşçıklar
Büyüsün böyle çocuklar
Gören gözcükler
Çocuk söylüyor sözcükler
Nefes alan buruncuk
Çocuk altın parçacık
Konuşan ağızcık
Çıkarıyor güzel sesçik
Ağızcıkta dişçikler
Çocuk yapılar işçikler.
GİDE GİDE YÜN BULDUM
Gide gide yün buldum
Yünün içinde tarak buldum
Tarağı nineye verdim
Nine bana ekmek verdi
Ekmeği köpeğe attım
Köpek bana enik verdi
Eniği çobana verdim
Çoban bana kuzu verdi
Kuzuyu misafire kestim
Misafir bana kamçı verdi
Kamçıyı yere vurdum
Yer bana su kabı verdi
Su kabını ırmağa attım
Irmak bana köpük verdi
Köpüğü rafa koydum
Öte taraftan bir pisi
Beri tarafından bir pisi
Geldiler de hüp-hüp diye
İçtiler de gittiler.
CUV CUV CUVALA
I.
Cuv, cuv, cuv ala
İki sıçan su alıyor
Nine boza pişiriyor
Dede geyik avlıyor
Kapıda ayağı takılıyor
Sakalcığı tutuşuyor
Yarını, bugünü
Dağa gitti gıdıklamaya sineği
Gıdı, gıdı, gıdı, gıdı, gıdı!
II.
Cuv, cuv, cuv ala
İki sıçan su alıyor
Nine boza pişiriyor
Dede geyik avlıyor
Köpek ısırmış ölüyorum
Han yaylasına gidiyorum
Güneş altında gezerken yanıyorum
Gümüş düğme işliyorum
Seni çok seviyorum.
AĞIL, AĞIL
I.
Ağıl, ağıl, ağıl öküzü
Öküzün içi semiz
Bu çaldı
Bu kesti
Bu pişirdi
Bu yedi
Bu belli oldu
Bunu dövün
Oğlanı (veya kızı) dışarıya atınız!
II.
Ağıl, ağıl, ağıl
Ağıl içinde bir kara öküz
Öküzün içi semiz
Bu çalmış
Bu kesmiş
Bu pişirmiş
Bu yemiş
Bu geride kalmış da
Dövün bunu dövün!
III.
Ağıl, ağıl, ağıl
Ağıl içinde bir ala öküz
Bu kesip yüzdü de kazana koydu
Bu pişirdi de masaya koydu
Bu da yedi de doydu
Bu da gitti de sahibine söyleyiverdi
Dövün, dövün, bu dışarıya atın!
ÇIKIR ÇIKIR GENCAHAN
Çıkır çıkır, Gencahan,
Oğlakların bağırıyor
Keçilerini çağırıyor
Çalıyorsan çal
Çalmıyorsan bırak
Yüzünün derisini soy
Çarık yap da giy
Ocağa işe.
ON BEŞ, ON BEŞ, ON BEŞ
On beş, on beş, on beş
Sen saysan da on beş
Ben saysam da on beş
İstersen say, istersen bırak
On beştir de, on beş.
ESKİDEN BİRİ VARDI
Eskiden biri vardı
Demirden direk vardı
Taştan yalak vardı
Ağaçtan kova vardı
Karıncayı koyun yerine
Kumda güden vardı
Çekirgeye at gibi binip
Dağa çıkan vardı
Dedesini delikanlı gibi
Evlendiren vardı
Ninesini genç kız gibi
Evlendiren vardı
Ölen atı dirilterek
Yarışta koşturan vardı
Pınar suyunu kaynatarak
Başından kaymak alan vardı
Ölen kuşu dirilterek
Köyü ağlatan vardı.
GAK GAK KARGALAR
Gak gak kargalar
Kamış altında ağaç parçaları
Acı suda balıklar
Mahalle içinde at sürüleri
At sürüsü kimin at sürüsü
Kaziy oğlu Kammolat’ın at sürüsü
Kammolat nereye gitmiş?
Mallarına bakmaya gitmiş
Mallarına bakıp ne zaman gelecek
At sürü çıksa gelecek
At sürüsü çıktığında bahar oluyor
Yavruları kaz oluyor
Kaziy oğlu Kammolat
Bindiğin atın tüyleri dökülmüş
Sırtına binen de kabak
Begene yemeği yarayı iyileştiren
Otuz tahta kaşığı kıran.
BİRDEN BİLEĞİ
Birden bileği
İkiden eğe
Üçten üçgen
Dörtten kütük
Beşten beşik
Altıdan aşık kemiği
Yediden kaşık
Sekizden dirgen
Dokuzdan tokmak
Ondan yüksük
Buzdan kaymak
Abil bilim
Çıksın dilin!
OY, ÜŞÜDÜM, ÜŞÜDÜM
Oy üşüdüm, üşüdüm
Dağdan elma indirdim
Elmamı yediler
Bana yaprak attıla
O yaprağa güvenmiyorum
Bu yaprağa güveniyorum
Derin çukur kazıyorum
Çukurdan çıkan beş keçi
Beşi de neredeler?
Kazanda kaynıyorlar
Umar aşık kemiğiyle oynuyor
Umar gitti odun kesmeye
Karga kondu bacağıma
Karga değil, kamış
Bahçelerim pirinçtir
On parmağın gümüştür
Ön dişlerim seyrektir.
MANİLER
Ormanlarda çimenler
Tırpanla kesiyorlar
Kızlar delikanlılara aşık olduklarında
Anneler uyuyup kalıyorlar
Fındık yiyorum
Dişlerimle kırıp
Yürüyemiyorum
Bacaklarım mahvolup
Gökte uçan turnalar
Gidecekler gelecekler
İki sevene zarar veriyorlar
Karınları sancı tutacaklar
Sevdiğini görenin
Seviniyor yüreği
Benden garip kim vardır
Kabul olmayan dileği
Kova alıp gidiyorum
Pınardan su almaya
Babam, annem izin vermiyor
Sevdiğime varmaya
Vadiden bir atlı geliyor
Aheste adımlı
Babam, annem olsun
Cehennemde yeri
Seven, seven deseler
Ben yemeden doyuyorum
Aşk sinmiş bana
Gençliğimi mahvediyorum
Irmak kenarında beyaz ördek
Irmakta olur yatması
Dünyanın, doğrusunu söylersek
Aşktır tadı
Bodur ağaç şeftalili
Sevdiğim kırmızı kaftanlı
Kırmızı kaftanlı, bir canlı
Sana kavuşamayacağım, ben zavallı
Ben yılan olup geçerdim
Dağlardan yüksek dağ olsa
Benim sevdiğim kadar sevseydin
Canımdan bir parça verirdim
Elindeki akordeonun
Köpek yavrusu gibi ulutan
Böyle aşkı kim görür
İnsanın ışığını söndüren
Odaya girdikten sonra
Masaya koydum elimi
Güzel rüyalar görüyorum
Sevdiğim gelebilir mi ?
Evin önünde ırmak akıyor
Duvara çarparak köpüğü
Böyle ızdırap çekmektense
Ölüp gitmek daha iyidir
Üstündeki kaftanın
Beyaz ipekten düğmesi
Benim sevdiğim kadar sevmezsen
Yaradan Allah sevmesin
Kayalarda oğlaklar
Onlar doyup bağırıyor
Kız arkadaşımı gönderdim
Sevdiğimi çağırmak için
Başımdaki baş örtüm
Rüzgar esip geriye atıyor
Sevdiğini almayanı
Gören hatadır
Buradan bakıp tanıyorum
Yamaçtan geleni
Vermeyeceksen bırak annem
Toprağı kaldırıp öleni
Çitlere bakıyorum
Birden fazla kazığı yok
Benim arkadaşlarımın içinde
Benden başka zavallı yok
Gökte uçan kuş
Gömülüp gidiyor denize
Oturun arkadaşlarım
Hikaye anlatayım ben size
Ağacın tepesinde elmalar
Yiyemiyorum
Sensiz, yer kurusun
Yaşayamıyorum
Gündüz nerede olsam da
Sen aklımdan gitmiyorsun
Gece yatsam rüyamda
Uyumama izin vermiyorsan
Bu hallerini söylüyorum
Yüreğimde tutamayıp
Destan yapıyorum
Ben yaşlılardan utanmayıp
Üstündeki buruşukluğun
Demir ütüyle ütülemiş gibi
Gel kızım gidelim
Dünya bize bakarken
Şarkımı söyleyeyim sana
Sen lâzımdın bana
Sarı ayaklı kuşlardan
Selam gönderdim ben sana
Mani söyleyip başladım
Kız aklıma düştüğünde
Ağlamadan duramadım
Senden ayrılıp gittiğimde
Elimden gelmedi söylemeye
Yüreğimin halini
Senin için verirdim
Gerektiğinde canımı
Soğuk, sert rüzgar gelmiş
Bulutları dağıtmaya
Allah güç verseydi
Seni alıp kaçmaya
Gökte uçan güvercin
Vurulup düştü denize
Israrlıysanız söyletmeye
Manilerimi söyleyeyim ben size
Senin elindeki akordeonun
Onun tuşları küçüktür
Dertlerimi dinleyin dostlar
Kuran okumaktan sevaptır
Ah deyip dertlenip göğe baksam
Hüzünleniyor bulutlar
İsmini söyleyip yere baksam
Kuruyor çimenler
Dağın başında ormanın ortasında
Geyikler, marallar oynuyorlar
Ah gece olduğunda senin gözlerin
Benim uyumama engel oluyorlar
Kapkaradır kaşların
Gümüş cam rengi gözlerin
Kuran’ın ayetleri gibi
Ağzından çıkan sözlerin
Uzanıyorum yetişemiyorum
Senin yürüdüğün dağlara
Senin ocağın batsın
Hasta ettin her tarafımı
Buradan bakıp biliyorum
Ak kayanın arasını
Gelmeyince aldım
Yüreğime kaygısını
Üstündeki elbisen
Sürükleniyor peşinden
Üç saat baktım
Sevdiğimin arkasından
Elbruz dağında bulutlar
Onlar yere konsunlar
Dünya lâzım değildi
Beni sevdiğimle bıraksınlar
Dağların başı kararmış
Yağmur yağacak
Ey, sen, güzel, nereden çıktın karşıma
Beni mahvetmek için
Dağda çiçeklere sarılıyorum
Senin endamına benzetip
Canımı alıp sana vereceğim
Genç kalbimi feda edip
Senin karşına çıkıp dursam da
Benim kalbimi anlamıyorsun
Beni senin aşkından ölsem de
Sen gülümsemiyorsun, gülmüyorsun
Seviyorum dedin aşık ettin
Sevmiyorum dedin yaktın
Şeker verip kandırdın
Kalbime acı verdin
Elimdeki yüzüğüm
Kurşundan ağır
Seni bana vermeyen
Yedi Rus’tan gâvur
Başımdaki baş örtüm
Ortasında ipeği
Ben seni sevmeyip ne yapayım
Altın tavuğun civcivi
Koşup gittim eve
Ayağım takıldı çiviye
Allah nasip etseydi
Kendim gibi birine
Elma ağacı bodur
Ben sallayım sen ye
Ben ölüp gidiyorum
Boynuma bir kere sarıl
Seviyorum dedin aşık ettin
İçimi kararttın, yaktın
Sevmediğini söyledin
Düşmanlarımı sevindirdin
Benim elimdeki mendilim
Sana vereyim bakarsın
Sevdiğim demeye utanıyorsan
Kardeşim diye gelirsin
Gözlerimi alamayıp sürekli bakıyorum
Su almak için gittiğin yola
Ah seni nereden de sevmiştim güzel
Çocuk aklıma kaygıya
Seni seveli böyle oldum
Annemden yeni doğmuş gibi
Beni bırakıp nereye gidiyorsun
Peşinden birisi kovalıyormuş gibi
Ayı bulut kaplamış
Ortasından uzunca kararıp
Genç kalbim keder bulmuş
Sana hasret kalıp
Yüksek dağlar, büyük ormanlar
Çevremiz kayalık, uçurum
Sen, güzel, gidiyorsan
Ruhumu bende bırak da git
Benim altımda doru atım
Tamam olsun muradım
Seni beni bırakıp da başkasını seversen
Bozulsun güzel endamın
Sensin diye hep bakıyorum
Gökte uçan kuşlara
Sana hasret kalıp çok ağladım
Oturup yüksek taşlara
Ben seni seviyorum, sen de beni seviyorsun
Nihai muradımıza erelim
Bundan fazla uğraştırma beni
Gel haydi bizim eve gidelim
Elbruz dağının başındaki buzlar
Uzun yıllar erimeden duruyor
Sana hasret kalıp her gece
Gecem gündüze zor çıkıyor
AYCAYAK
Aycayak, parlak başörtün, güzel yakışıyor boynuna
Ben çok arzuluyorum, ölüyorum, pamuktan bile yumuşak koynuna
Ey, at sürüsünün anası ak kısrak, o bir karış kulaklı tay doğurur
Ben senin anneni iyi tanırım, o diğer kadınlardan ziyade peygamber
Ey, at sürülerindeki doru tay, uzat ayağını kapana
Bana iki kanat çıksaydı, Ayacayak’ı alıp kaçmak için uzağa
Ey, kapan diyorlar, bırakmıyorlar, eğerimin terkisindeki ipek kemente
Sonra doru diyorlar, bırakmıyorlar, kendi bindiğim asil atıma
Ey, asil atlar oynuyorlar, onlar oynamaktan doymuyorlar
Seni, annen bana, sormadan verecekti, başka sevmeyenler bırakmıyorlar
Ey, dula varacak sen olsan, sana benden iyisini kim bulur
İyi dula varmayıp kalan kadın, sonra pişman olur, mahvolur
Ey, at sürüsünün anası ak kısrak, o sakat oldu, hasta
Ey, ben sevdiğimde sen sevmezsen, senin olsun benim günahım
Ey, Bagır oğlu kuruyasıca, hangi atlara biniyor
Siyah, körpe kürkler, dul kadınları seviyor
Gel, biz Teberdi’ye gidelim, yaşarız, saç çatılı ev inşa edip
Başımızda güneş, kapılarını sıkıca kilitleyip
Bagır oğlu Kaspot denen hantal, rafta olur, canım, fincan
Raftan düşüp, kâse kırılsın, Teberdi şehrini su bassın
Ey, dağda otlayan geyikler, onlar uyumuyorlar, uzanmadan
Ben seni öyle hemen alamam, iyi düşünüp karar vermeden
Dosdoğru halini ben söylesem, Aycayak’ım, güzel beyaz başörtüsü
Kalmamış şimdi senin endamında, hakikaten önceki gibi övülecek halin.
AKTAMAK
Gel, bin, güzel, faytona, Bayduv da biner seninle birlikte
Ey, ben yüz faytona emir verdim seninle birlikte harekete
Yüz faytonla giderdim, evinin önüne yol açıp
Ey, gelin odasının penceresinden bir baksaydım, iki elimi kalçalarıma dayayıp
Kayada kaplan yatmış gibi, kamaya bıçak takmış gibi
Ey, kader buyurursa, geliverirsin, çıplak ayakla koşar gibi
Ben dağa yüzük takmasam güzel, ovada faytona gitmesem
Ey, ölsem, mezarım ikiye ayrılır, dünyada seni almasam
Gel, bin, güzel, faytona, boyun halkasını koydum sarı ata
Ey, yaz havalarında sıtma olacaksın, alıp gitmesem çamlığa
Bar arası bal yapar, kanadını yayıp geniş, erişir
Ey, ecel omuzda, müddet dağ başında, tastamam muradına kim erer
Çağlayana çıkayım, demirden zırh giyeyim
Ey, kurduğum kapana ayağın takılıp, çaresiz gününe rast geleyim
Dağın arkasında ipek yetiştirdim, ihtiyacın olduğunda alırsın
Ey, altın kovaların, gümüş su sırığın, sıkılırsan suya gidersin
Gel, bin, güzel, faytona, akordeon çalarak, sallanarak
Ey, sol tarafında kendim gideceğim, sorduğunda, cevap vererek
Ey, güzelim, nereden geliyorsun, kendi kendini sevdirip
Ey, alıp gideceğim güzel ala gözlüyü otomobile bindirip.
KULİNA
Bak, ırmağın yukarısına yüzüyor diyorlar, o ala balık, ak balık
Benim canımdan çok sevdiğim sensin, Kulina adlı ak boyunlu
Ey, senden güzel görmedim Kulina, ey, benim yaşadığım yerlerde
Sana benzettiğimden, çiçeklere basmadan yürüyorum tepelerde
Ey, senden güzel görmedim Kulina, benim dolaştığım köylerde
Sana benzeterek, sazan balığı arayıp geziyorum göllerde
Ey, senden başka var mıdır Kulina, Mayıs’ın birinde beyaz giyinen
Ey, benden başka deli varmıdır gençler, tam yedi yıldır bir kızı seven
Güzel Kulina’yı sevmeye başladım onun iki kara kaşından
Ey, senin için göçeceğim neredeyse bu aydınlık dünyadan
Seni getirsem, keserim, Kulinam, evde beslediğim koyunumu
Üç gün, üç gece yaparım, Kulinam, seni getirsem, düğününü
Ey, elimdeki yüzüğüm Kulina, alıp koydum teraziye
Benim canımı gençlikte mahvetmek için neden çıktın karşıma
Kötüyü, iyiyi nereden bileyim, zordur onu bilmek
Canımdan başka sevdiğim bir şey yoktu, onu unutturdu aşk
Tepelere yağmur yağdıran Kulina, vadilere güneşi doğduran
Kulina’dan başka görmedim, yirmi delikanlıyı birden kendisine aşık eden.
TAVKAN
Benim sevdiğim Tavkan idi, dağ geyiklerinin avcısı
Seni tanıyalı, ben olmuşum gelecek yolunun gözcüsü
Gözcü olmuşum Tavkan, o senin yürüdüğün yollara
Ben seninle birlikte düşseydim dağlardaki derin vadilere
O ötedeki vadiye güneş gelmiyor Tavkan, ben güneş olan yere gideceğim
Kararsız bir halde duracaksan, ben müddeti uzatacağım
Müddeti ben uzatsam Tavkan, kimler getirir cevabını
İki sevene sebep olanın, söylüyorlar çok sevabı olduğunu
Ey, elimdeki akordeonum, arkadaş, saf gümüştendir tuşu
Tavkan’ı sevmeyip, ey, ben ne yapayım, fotoğrafa benziyor endamı
Öte dağlarda bulutlar, arkadaş, bu taraftaki dağlara konuyorlar
Gelip, yanıma otursan Tavkan, buna hoş bakmıyorlar
Tavkan dağlara gitmiş bugün, dağ geyiklerini avlamaya
Gelin, kızlar, biz gidelim Tavkan’ın yolunu gözlemeye.
KÖGALA
Göklerin altında çinko çatılı evlerde, yaşıyor güzel Kögala
İkimiz birden yanıyoruz, hasretinden ölüyoruz Kögala
Parlak yıldız gibi, senin endamın güç veriyor şehre
Gülümseyişin, ela gözlerin izin vermiyor bizim yaşamamıza
Zarif vücuduna güzel yakışan, boz renkli elbise giyiyorsun
İkimiz birlikte seni seviyoruz, sen hangimizi seviyorsun?
Şimdi, artık, açıkça söylüyoruz, uzakta durmayıp, cesurca
Bu iki elden hangisini tutacağını kendisi seçsin Kögala
İkimiz birlikte karşına çıktık, birbirimizden utanarak
İyi arkadaşları birbirine düşürmeden birini seç Kögala
İkinizi de ben ayırmadan eşit değerde görüyorum
Ayıp etmeyin, doğrusunu söyleyeyim, ben başka genci seviyorum.
NE YAPARSIN
Bak ormanda kar var, hızlı yürürsen, yetişirsin
Meşe ağacı ben olup, yere girsem ne yaparsın?
Meşe ağacı sen olup, yere giren sen olsan
Keskin balta ben olup, kesiverirsem ne yaparsın?
Keskin balta sen olup, kesiveren sen olsan
Pulluk ben olup, yere girsem ne yaparsın?
Pulluk sen olup, yere giren sen olsan
Sekiz öküz ben olup, çekip alsam ne yaparsın?
Sekiz öküz sen olup, çekip alan sen olsan
Mavi güvercin ben olup, uçup gitsem ne yaparsın?
Mavi güvercin sen olup, uçup giden sen olsan
Sarı atmaca ben olup, arkandan gelip yetişsem ne yaparsın?
Sarı atmaca sen olup, kovalayıp yetişen sen olsan
Darı tanesi ben olup, yayılsam ne yaparsın?
Darı tanesi sen olup, yayılan sen olsan
Yavrulu tavuk ben olup, toplayıp yesem ne yaparsın?
Yavrulu tavuk sen olup, toplayıp yiyen sen olsan
Ağır hastalığa yakalanıp, hastalanıp yatsam ne yaparsın?
Ağır hastalığa yakalanıp, hastalanıp yatan sen olsan
Tedavi eden hekimin ben olup, seni tedavi etsem ne yaparsın?
Tedavi eden hekim sen olup, tedavi eden sen olsan
Zaman gelip, dünyadan ölüp gitsem ne yaparsın?
Zaman gelip, dünyadan ölüp giden sen olsan
Beyaz kefenin ben olup, sarsam seni ne yaparsın?
GÖZLERİN ALDATARAK
Gözlerin aldatarak, sözlerin kalbi bağlayarak
Kalbime sızı vermişsin
Gelip yanımda oturup, kalbimi kedere boğup
Çok iç çektiğimi görmüşsün
Gerçekten seviyorum derdin, aşk selamı verirdin
Ey, birileri senin aklını çelmeden
Başın akıldan dolsun, kalbin cesur olsun
Gidelim, işimiz uzamadan
Evinin önünden bakıp, beni de uzaktan tanıyıp
Gelip elimden tutan
Kara gözlerime bakıp, konuştuğum sözlerden tanıyıp
Çiğnemeden içine yutan
Şimdi yanıma gelmiyor, selam da yazıp göndermiyor
Uzaktan dolaşıp gidiyor
Gelip, yanımda oturup, kalbimi kedere boğup
Beni çileden çıkarıyor
Gökte uçan güvercin, selamlar söylesin benim için
O uzak dağlardan geliyor
Günahımı sen alıyorsun, kalbimi yaralıyorsun
Ben sana hasret kalıp, ıstırap içindeyken
Elindeki akordeonunu, şapka diksen, dikiş tarzını
Kimseye sormadan bilirdim
İşte, senin gezdiğin yerlerde, ben seni gördüğüm günlerde
Sana kalbimi verirdim.
DELİKANLI İLE GENÇ KIZIN TÜRKÜSÜ
Evimizin yukarısı o yüksek dağlar, dağların eteği geçilmez hat
Babam verse de nasıl varırım akılsıza, yoksula
Benim babam şöyle söylüyor, vermeyeceğim yoksula
Babam verse de nasıl varacağım akılsız zengine
Güttüğün koyunlar bin olsun, sağdığın inekler yüz olsun
Hayvanların canı cehenneme, başında aklın olsun
Ben varsam, öyle delikanlıya varacağım, varmasam, böyle kalacağım
Kendisi insan olmak için uğraşan, giydiği üstüne yakışan
Ben varsam, öyle delikanlıya varacağım, varmasam, böyle kalacağım
Büyük aygıra binene, yedi dili tam bilene
Ben alsam, öyle kızı alacağım, almasam böyle kalacağım
Saçını yıkayıp toplayanı, kendisini geç vakitlerdeki düğünlerden sakınanı
Ben varsam, öyle delikanlıya varacağım, varmasam, böyle kalacağım
Avlusuna araba girene, ağılında köpeği havlayana
Ben alsam, öyle kızı alacağım, almasam böyle kalacağım
Eski zamandaki gibi saçını tarayan, düğünden ziyade dikişle uğraşan
Ben varsam, öyle delikanlıya varacağım, varmasam, böyle kalacağım
Tepede at sürüsünü durdurana, at terkisine kement bağlayana
Ben alsam, öyle kızı alacağım, almasam böyle kalacağım
Kaşları şöyle geniş kavisli olanı, biraz düğünden geri duranı
Ben alsam, öyle kızı alacağım, almasam böyle kalacağım
Sabah erkenden kalkanı, (süt) makinesini iyi çevireni
Ben varsam, öyle delikanlıya varacağım, varmasam, böyle kalacağım
Altın kama takana, öyle aygırlar besleyene
Ben alsam, öyle kızı alacağım, almasam böyle kalacağım
Başındaki aklını kendine saklayanı, deliye karşı ayağa kalkanı
Ben varsam, öyle delikanlıya varacağım, varmasam, böyle kalacağım
Arkadaşlarına akıl veren, yedi kişiyle yalnız kendi uğraşan
Ben alsam, öyle kızı alacağım, almasam böyle kalacağım
Bir bakışta gördüğünü öğreneni, kumaş biçip elbise dikeni
Ben varsam, öyle delikanlıya varacağım, varmasam, böyle kalacağım
Güzün et kurutan, başını kadın dedikodusundan sakınan
Ben varsam, öyle delikanlıya varacağım, varmasam, böyle kalacağım
Zor zamanda düşkünü koruyan, iyi günde arkadaşını arayıp soran
Ben varsam, öyle delikanlıya varacağım, varmasam, böyle kalacağım
Okur yazar olan, halkına faydalı olan.
BİLMECELER
Sabahleyin dörtayaklanıp yürüyor
Öğleyin iki ayağıyla yürüyor
Akşam ise üç ayakla yürüyor. (Cevab: Çocuk, yetişkin, ihtiyar).
İki kardeş bir yolun
İki kenarında yaşıyorlar
Ömürleri boyunca bakarak
Birbirlerini görmüyorlar. (Cevap: Gözler).
İkisi bakıyor
İkisi dinliyor
Birisi konuşuyor. (Cevap: Gözler, kulaklar, ağız).
Birincisi döküyor
İkincisi yutuyor
Üçüncüsü çıkıyor
Dördüncüsü topluyor. (Cevap: Yağmur, toprak, ot, insan).
Sen kötü olsan
Kederlenen
Sen iyi olsan
Sevinen. (Cevap: Anne).
Sandık içinde kutu
Onun içinde bir düğüm. (Cevap: Hamile kadın).
Varlıklı evde parlak
Fakir evde titrek. (Cevap: Kız).
Gelmeden de olmaz
Gitmeden de kalmaz. (Cevap: Misafir).
İki tulum azığı
Bir de pürüzsüz kazığı
Bağırıyor, ağlıyor
Etrafını inceliyor. (Cevap: Bebek)
Gersen tulum
Toplasan yüksük. (Cevap: Karın).
Tepe-tepe, tepe dağ
Tepe dağın ardında
İki kara kunduz var
Onların yanlarında
İki parlak yıldız var. (Cevap: Baş, kaşlar, gözler).
İki dağda iki düzlük
İki düzlükte on yavru. (Cevap: Eller ve parmaklar).
Susuz gölde sulu kurbağa
Parlıyor altın sırma. (Cevap: Dil).
Değin desen değmiyorlar
Değmeyin desen değiyorlar. (Cevap: Dudaklar).
Sabahleyin erken kalktım
Boz oğlağı yere vurdum. (Cevap: Sümük).
Gözünün bakmaya doymadığı
Gönlünün kanıp bırakmadığı
Her cana bir kere verilen
Gitse dönüp gelmeyen. (Cevap: Hayat).
Baltadan ağır
Baldan tatlı
Bağırdan sert
Pazarda satılmayan
Elde tutulmayan. (Cevap: Uyku).
Demirden ağır
Bıçaktan keskin. (Cevap: Söz).
Balsız-yağsız olmayan
Kimsenin ağzına koymadığı. (Cevap: Merhem).
Bir elçim vardır
Çağırdıgını götürmeden bırakmaz (Cevap: Ecel).
Düğümlenmeyen, örülmeyen
Bir giyilse, çıkarılmayan. (Cevap: Kefen).
İsteyip girmezsin
Girsen çıkmazsın. (Cevap: Mezar).
Biz biz biz idik
Birer güzel kız idik
Kanepeye dizildik
Sırayla ezildik. (Cevap: Ekmek dilimleri).
Gidiyorum gidiyorum
Bir adım öne gidemiyorum. (Cevap: Beşik).
Bir kızım vardır
Halkı giyindiriyor
Kendisi çıplak kalıyor. (Cevap: İğne).
İçi sarı kadife
Dışı siyah kadife. (Cevap: Kazan).
Dağıstan’dan gelen alacalı öküz
Boynunu çevirmeden su içmez. (Cevap: İbrik).
Aç olsa kıvrılıp yatar
Tok olsa sıçrayıp kalkar. (Cevap: Çuval).
Uzun boyunlu Davushan
Kazandakini tüketen. (Cevap: Kepçe).
Bir gelinim vardır
Her gelen onu kucaklıyor (Cevap: Havlu).
Yerinden kalkmaz
Sesi kesilmez. (Cevap: Masa saati).
Seni de ısıtır
Kendini de ısıtır. (Cevap: Yorgan).
Bir örtüm vardır
Dağa toz kondurmuyor (Cevap: Önlük).
Ele alınmayan
Tuluma konulmayan
Kayaya çıkamayan
Suya girmeyen. (Cevap: Ateş).
Kızıl inek kızgın böğürüyor
Kızıl buzağı göğe sıçrıyor (Cevap: Ateş ve kıvılcım).
Ayakta günü geçen
Yuvarlakça yanıp giden. (Cevap: Mum).
Bir köşede oturur
Evin içini doldurur. (Cevap: Lamba).
Kömürü, isi olmaz
Yanmaktan geri kalmaz. (Cevap: Yıldırım).
Çiğniyor çiğniyor
Kendi yemiyor. (Cevap: Testere).
Gidiyorum gidiyorum
Balta boyu gidemiyorum. (Cevap: Değirmen taşı).
Bir zamanlar ağaç idim
Herkese de gerekliydim
Tanrı vurdu yatırdı
Sığır pisligine batırdı. (Cevap: Tahta kürek).
Bir gömleğim vardır
Ok delmez, kılıç kesmez. (Cevap: Zırh).
İki kardeş yolcu
Herkese rastlayan
Biri gelse “yat” diyor
Biri gelse “kalk” diyor. (Cevap: Ay ve güneş).
Akşam olurken ölüyor
Sabah olurken geliyor. (Cevap: Güneş).
Ateşte yanmıyor
Suda batmıyor. (Cevap: Buz).
Tanrının büyük kılıcı
Yere değer bir ucu. (Cevap: Gökkuşağı).
Yorulmaz
Arkadaşından geri kalmaz. (Cevap: Gölge).
Kış kışlar
Yaz yazlar
Toynağından su içip
Boynuzundan yavrular. (Cevap: Buğday).
Yaşlı-yaşlı ihtiyar yemeği
Suda pişen Nart yemegi. (Cevap: Pirinç).
Biz biz biz idik
Birer güzel kız idik
Bir tahtaya dizildik
Birer birer koparıldık. (Cevap: Mısır).
Anneleri ölüyor
Yavruları kalkıyor. (Cevap: Patates).
Bir koçum var
Ahıra kapattım da
Kuyruğu kaldı. (Cevap: Armut).
Giyimi yüz kat
Oturuyor bir ihtiyar
Şüphesizdir ağlayacağı
Kim soyarsa onu. (Cevap: Soğan).
Yusyuvarlak top gibi
İçi kırmızı, ateş gibi. (Cevap: Karpuz).
Suya girse bir olur
Sudan çıksa bin olur. (Cevap: At kuyruğu).
Sırtı kambur
Başı tümsek
Tüyü kahverengi. (Cevap: Deve).
Dal dal boynuzları
Yeşil çimenden keçeleri. (Cevap: Erkek geyik).
Kaya tuzlarını yalar
Uçurumlardan bakar (Cevap: Dağ keçisi).
Gözü görmez
Köprüden geçmez. (Cevap: Köstebek).
Bir kızım vardır
Su içse göğe bakıyor. (Cevap: Tavuk).
Nelerdir?
Bir kıza: “baban, annen nereye gittiler?” diye sormuşlar, kız: “babam sekiz ayaklıya binerek köy meydanına, annem de durmaza” demiş. Sekiz ayaklı ile durmaz nelerdir? (Cevap: Gebe at ve değirmen).
Nasıl Geçmişler?
Üç erkek kardeş ile üç kız kardeş ikişer ikişer kayıkla gölden geçmeleri gerekiyor. İki erkek kardeş birlikte, iki kız kardeş veya bir kız kardeş ile bir erkek kardeş birlikte geçebilirler. Kız, kendi erkek kardeşinden başka bir erkekle birlikte geçmesi imkansız. Onlar gölü nasıl geçmişler? (Cevap: Kayık bir sefer iki kişi tarafından geri getirilmiş).
Hangisi Güçlü?
Akıl, Zenginlik, Baht, bir seferinde, güçlü güçsüz kim diye birbirleriyle münazara etmişler: “zenginlik olmasa, akıl da, baht da neye yarar?” demiş Zenginlik. “Akıl olmasa, zenginlik de, baht da neye yarar?” demiş Akıl. “Baht olmasa, zenginlik de olmaz, akıl da olmaz” demiş Baht. Akıl, Zenginlik ve Bahttan hangisi güçlüdür? (Cevap: Baht).
Hangisi Münasip?
Dünyaya nam olmuş güzel bir kız, kendisine talip olan üç delikanlıya: “yabancı memleketlere giderek, bir yıl içinde en güzel hediyeyi kim getirirse onunla evleneceğim” demiş. Delikanlılar yabancı memleketlerde dolaşarak, biri dünyanın her tarafını gösteren bir ayna, biri göz kapayıp açıncaya kadar dünyanın bir ucuna götüren bir halı, biri de ölümcül hastalığı iyileştiren bir elma bulmuş. Bir gün delikanlılar aynaya bakarken, kızın ölmek üzere olduğunu görmüşler ve hemen halıyla gitmişler ve elmayı yedirerek iyileştirmişler. Kızın hangisiyle evlenmesi münasiptir? (Cevap: Elmanın sahibiyle).
Hangisi Büyük?
Eskiden bizim buralarda; başı, Elbruz dağında buz yalarken, kuyruğu da Beştav dağında sinek kovalayan bir öküz; kanatlarıyla gökyüzünü kaplayan bir kuş; hava bozduğu zamanda sakalının altına kalabalık bir sürünün sığdığı bir teke yaşarmış. Yağmurlu bir gün o kuş, o öküzü, tekenin boynuzlarına konarak yemiş. Sürüsüyle tekenin sakalı altında bekleyen bir delikanlı, yağmur duracak mı diye gök yüzüne baktığı sırada, öküzün kürek kemiği düşüp delikanlının gözüne girmiş. Delikanlı gözünü ovduğunda kürek kemiği gözünden çıkarak yere düşmüş. Çok zaman sonra kürek kemiğinin düştüğü yere bir köy kurulmuş. Bir tilki, kürek kemiğinin toprak üstünde kalan bir kenarını kemireceğim diye her gece köyü bir o yana, bir bu yana çeviriyormuş. Köylüler toplanarak tilkiyi öldürmüşler, tilkinin bir tarafının derisini yüzmüşler, diğer yarısını da yüzmek istemişler fakat tilkiyi kaldırıp çevirememişler. Henüz yeni doğurmuş, kucağında da çocuk olduğu halde bir kadın, elindeki kirmanıyla tilkiyi ters tarafa çevirmiş, yüzülmeyen tarafın derisini yüzmüş. Tilkinin derisinin yarısından bütün bir köye kalpak yapılmış fakat tilkinin diğer yarısından kadının yeni doğan çocuğuna bir kalpaklık deri çıkmamış. Öküz, kuş, teke, delikanlı, tilki, kadın, çocuk’tan hangisi daha büyüktür? (Cevap: Teke).
NİNNİLER
I.
Uyu göz bebeğim
Sen uykuya dalsana
Tatlı rüyalar görerek, gülerek
İşlerimi yapmama müsaade etsene
Bellâv, bellâv sarayım
Evlendiğin günü göreyim
Sen hastalanma ciğerim
Sen yaşa, ben öleyim
Gözlerin ışık saçıyor
Büyüyüp, yürüyüp gidersin
Dağ yiğidi olup, benim
İşlerimi görürsün
Elma ağacı altında
Irmağın sesini dinlerken
Yavaş yavaş uyuyup kal, gözüm
Ben de ninni söylerken
Uyku sağlık veriyor
Uyu, tavus kuşum
Uyursan şımartırım
Sensin hayatımın sevinci.
II.
Bellâv bellâv
Bellâv bellâv
Yavrum ben seni beşiğe sarayım
Bellâv bellâv
Bellâv bellâv
Yavrucuğa çok dilekler dileyim
Öyle
Öyle
Uyuyup kalasın yavrum beşikte
Böyle
Böyle
İş göresin yavrum dışarıda
Öyle
Öyle
Koşarak gidesin yavrum yoluna
Böyle
Böyle
Kalem tutasın yavrum koluna
Öyle
Öyle
Yavrum sen büyüseydin
Böyle
Böyle
Yavrum sen makam sahibi olsaydın
Öyle
Öyle
Aliy oğlu Umar olsaydın
Böyle
Böyle
Gürcü oğlu Kurman olsaydın.
III.
Bellâv bellâv sarayım
Sana iyilikler göreyim
Canımdan çok sevdiğim yavrum
Adam olduğunu göreyim
Canımdan çok sevdiğim yavrum
Sensin yürekten sevdiğim
Sen rahat olmadan
Sakinleşmiyor yüreğim
Yüreğimin sevinci
Hayatımın meşgalesi
Pırlantam, elmasım, oğulcuğum
Çiçeğim, oğulcuğum
Bellâv bellâv, ağlama
Gözlerimin bebeği
Bellâv bellâv, rahat uyu
Yüreğimin incisi
Ak sütümü veriyorum
Uyu, geyik yavrusu
Canım gibisin
Nur cevherinden ışığım
Dokuz ay karnımda
Yüksünmeden taşıdım
Sen ağlasan yüreğim
Buz gibi eriyor
Zenginin malı çok olur
Fakir malı zayıftır
Fakirliğe ağlama
Fakirin gönlü geniştir
Ayaklarımda büyütüp
Büyük adam yaparım
Rahat olur yüreğim
Muradıma ererim
Erişkin sen olsan
Seni halka veririm
Bir bahtım varsa
Halka faydalı olduğunu görürüm.
IV.
Bellâv, bellâv, sarayım
Yavrum senden önce öleyim
Çok yaşayasın, hayrını göreyim
Beşiğinin ipi, yavrum, çözülsün
Başında uğurlu karga ötsün
Kargaların yuvaları vadidedir
Senin baban geliyorsa yoldadır
Karşılaştığı herkese yavrusunu soruyor
Sorduklarından iyi haber alıyor
O aldığını cebine koyuyor
Bal yesin, yavrum senin boğazın
Hale olsun yavrum senin avlun
Avlunda altın ağaç yetişsin
Kökü Taşlı-Sırt’tan baksın
Dalları yıldızları saysın
Gelen misafir atını ona bağlasın
Yaprağı bir karış eninde olsun
Gölgesinde bin yolcu dinlensin
Misafir evin olup misafirlerle dolsun
Misafirlere kısır havyanlar kesilsin
Kestiğin hayvanların başı sarıdır
Söylediğin sözün dünyalara ilaçtır
Kapkaradır yavrumun gözleri
Yavrum, güzel gözlerine nur yağsın
Senin annene senin gibi çok doğsun
Malın, mülkün, yavrum, çok olsun
Yiyecek, yaşayacak günün çok olsun
Helva koyarım yavrum senin koluna
Kıskanmayasın, yavrum, arkadaşını
Arkadaşların kıskanırcasına ocağın olsun
Bütün bahtın, yavrum açık olsun
Günlerini oynaya güle geçiresin
Sabahları rahat uyuyarak edesin
Bütün köy senin iyiliğine baksın
Yavrum fakirlere faydalı olsun
Sağ salim, mutlu olarak kurtulasın beşikten
Koşarak çıksın küçük yavru kapıdan
Uyu yavrum, bellâv, bellâv, sarayım
Uykudan doyarsan, beşiğinden alırım
Uyumazsan rahat olamıyorum
İşlerimi yapamıyorum
Sen uyusan, rahat oluyorum
İki elim fakirliğe koşuyor.
V.
Bellâv, bellâv yavrum
Senden önce öleyim
Seni adam olup
Evlendiğini göreyim
Bellâv, bellâv sarayım
Hayrını göreyim
Bellâv, bellâv sarayım
Senden önce öleyim
Yaşa yavrum, hayatından doyayım
Kurbanlık için sarı öküzler keseyim
Kurbanlığın dağda otlayın geyiktir
Benim oğlum akranlarından daha heybetlidir
Beşik ipin olsaydı sırmadan
İçtiğin su olsaydı mavi çağlayandan
Çağlayanlardan, yavrum, sular alırsın
Zorluklardan, Allah’ın izniyle, sakınırsın
Bal yesin, yavrum, senin boğazın
Halesi olsun senin yaşadığın avlunun
Yazın iyisi, yavrum, sana güz olsun
Allahın rahmeti seninle olsun
Bellâv, bellâv, yavrum, seni sarayım
Sonra sana çok iyilikler göreyim
Yaşaya yaşaya sonra yavrum yaşlanasın
Arkadaşlarının içinde evli barklı olasın
Evli barklı olsun benim yavrum, dualık
Seni sevmeyen olsaydı en kötü beddualık
Avlunda altın ağaç yetişsin
Kökü taşlı dağdan baksın
Dalları yıldızları saysın.
VI.
Laylu, laylu, lanına
Feda olayım, yavrum, senin canına
Laylu, laylu, laylıkdan
Hop hop ederek, oynaya, güle gelsin yayladan
Bellâv bellâv sarayım
Kardeşlerimi gelip göreyim
Kardeşlerim geliyorsa yoldadırlar
Karşılaştıklarına bizi soruyorlar
Onlar bizden hayırlı haber alıyorlar
Haberleri ceplerine koyuyorlar
Benim yavrum arkadaşlarından heybetlidir
Benim yavrum dağda gezen geyiktir
Arkadaşların kıskanacak kadar biri olasın
Gelinlerin geldiği, kızların gelin olduğu bir düğün olsun
Laylu, laylu yavrum senin şirinliğine
Feda olsun senin kız kardeşlerin canına
Bedenin getirsin, yavrum, senin salavat
Canın olsun yüce Allah’a emanet
Ninni söyleyip beşiğine sarayım
Haydi uyu, hayrını göreyim.
VII.
Bellâv, bellâv, sarayım
Sana iyilikler göreyim
Hastalanmayasın, ölmeyesin
Senin yerine ben öleyim
Ağlama yavrum ağlama
Sensiz gözlerimin karası
Sen ağlasan sancılanıyor
Yüreğimin yarası
Dokuz ayı karnımda
Yüksünmeden taşıdım
Sen ağlasan üzülüp
Yüreğimi erittim
Bellâv, bellâv, sarayım
Sana iyilikler göreyim
Seni alim olup göreyim
Uzak yerden gelip göreyim.
AĞITLAR
CANDAR
Ey, Candar, canın gitsin Kâbe’ye
İt Abazalar toplanmışlar Laba’ya
Murduh girişinde bir grup atlı göründü
Onlar acaba dost mu, yoksa düşman mı?
Onlar bizim sırrımızı bilmişler
Üstlerine boz kepenekler giymişler
Fırlayıp gittim ben Laba’daki ormana
Gençleri götürüp bıraktım kanyona
Ayıbı yok Candar’ın, aynı dağda büyüyen oğlana
Hüseyin, sen yaşlı, ben delikanlıyım, dedi genç Candar
İkimiz de önce arkadaş olalım
Ölürsek ölürüz, kalırsak da birlikte kalırız
Aramızdaki çınar ağacı şahittir
İkimizden, yer yarılmadan, kim kaçarsa
Anasından içtiği süt haramdır
Ağılı Abaza askerler basmış
Gölgesi çiftliğimizi kapatmış
Korkak Hüseyin ettiği yeminini unuttu
Kara yamçısını o üstüne örttü
Kaçma, Hubiylerin Amırhan oğlu Hüseyin
Kaçıyorsan da ak başlı kamanı bırakarak git
Asil şerefini sen yok ederek git
Dinlemeyerek, Hüseyin kamasıyla kurtuldu
Zavallı Candar kendi tek başına kaldı
Kan dağıldı at eğerinden kalpağa
Lanet olsun bu çocukluğa, gençliğe
Gençliğimizden, fark etmedik düşmanları
Korumadık geçitleri, dağları
Abazaları dağ çiftliklerine alıştıran
Gariplerin hayatını mahveden
Karabaşların Mahatçi denen davar
Hazlevlerin Alibek denen yılan başlı
Ey, Candar, canın gitsin Kâbe’ye
Kan döküyorlar dağın eteği vadiye
Abaza askerlerin sayısı çok oldu
Boz kaftanın sağlam zırhtan berk oldu
Her bir düğmesi kadar o kaftana ok saplandı
Her ipliği kadar kızıl kan işedi
Güçsüz günde Hüseyin’in eski tüfeğini bulamadın
Çakıyla yedisini kapı önüne serdin
Yiğit idin, Cılkıçı oğlu genç Candar
Kanın dağılmış senin çayıra, toprağa
Bizim canımız, oy, kurban olsun, feda olsun
Yiğit Candar’ı bize kahraman olarak doğuran anaya.
KANAMAT
Ebzelerin yiğit doğan Kanamat
İki gözünden senin kan akıyor
Yapardın serbest olsaydın
Seni vuran itlerle savaş
Parlak yıldız dağa doğru batıyor
Ey, Uçkulan’da bir kahraman ölüp yatıyor
Çıkmıştın Sıntı köyünden efe olup
Yeti yıl boyunca Amgata çevresinde bekledin
Yürüdün gece kurt, gündüz it olup
Giydiğin elbisen sirke olup, bit olup
Yedi yıl boyunca Amgata çevresini bekledin
Geyikleri avlayıp dağlarda etlerini kuruttun
Gel, Kasbot, biz böyle durmayalım
Derhal biz Karaçay’a gidelim
Misafir olarak Hubiy oğluna gidelim
Biz gitmiştik Abul-Kerim’e misafirliğe
Abul-Kerim bizi misafir gibi görmedi
Görmese de, sırrımızı itlere vermedi
Bir gün boyunca konuk evinde gizledi
İkinci gün bizi güzel sözler söyleyip uğurladı
Rus beni artık hoş görmüyor
Yazdığım dilekçeye pek önem vermiyor
Biz gitmiştik ey Uçkulan’a misafirliğe
Varıp durduk Güllü oğlu denen zenneye
Bizi görünce o bebek gibi giyindi
Hoş geldin Kanamat diye tilki gibi sevindi
Öyle gittiğimizde bizi misafir odasına almıştı
Hileyle silahlarımızı elimizden almıştı
Gece güzel yemeklerle doyurdu
Gündüz ise aynı kara koyun gibi derimizi yüzdürdü
Ben gideyim de kağıt, kalem alayım
Sana, Kanamat, güzel bir dilekçe yazayım
Hemen Açav oğlu köy muhtarına gitmişti
Geyikler yakaladım diye, sevinip haber vermişti
Köy muhtarı köyden büyük bir güç toplamış
Kanamat’ın kaldığı evin çevresini sarmış
Ey, Kasbot, gerçek oldu bizim rüyamız
Rahat olmadı bizim misafirlikte işimiz
Dokuz mermi gelmiş, Kanamat senin başına
Kara günler gelmiş, Ali’nin yiğit oğluna
Ebzelerin yiğit doğan Kanamat
Kaburganda vardır fazladan kemiğin
Senin kanını bu itlere bırakmaz
Geride kalan tek oğlun, soyun
Amgata’da epey bir zaman yaşadın
Maral, geyik derilerinden barınak yaparak
İt oğlu Güllü oğluna neden güvendin
Kendine çok güvendin, rahat kalarak
Uçkulan’da adi köpekler yaşıyorlar
Utanmadan, insan eti yiyorlar
Öldü, gitti, Ebzelerin Kanamat
Cesurluğun son gününe yaramadı
Dünyada senden garip kim olabilir?
Kız kardeşin yok gözlerini kapatmaya
Annen yok cesedine ağlamaya
Kardeşlerin benziyor sığıra.
GAPALAV
Öksüz kalıp büyümüştün Gapalav
Çok zorluk çekmiştin Gapalav
Güçsüze arkadaş idin Gapalav
Anasına yiğit doğan Gapalav
Sen güçsüzlere destek olurdun
Onlar için sözünü cesurca söylerdin
Güçsüzlere sen köprü olurdun
Anasına yiğit doğan Gapalav
Fakirler, güçsüzler için uğraştın
Onlar için toprak alayım dedin
Dokuz hançer saplanıp öldün Gapalav
Anasına yiğit doğan Gapalav
İki kız kardeşini arkada bırakmıştın
Toprak paylaşılan yere çıkıp gelmiştin
Güçsüzleri unutmayın demiştin
Anasına yiğit doğan Gapalav
Ağılda dokuz kazan kaynıyor
Dört bir tarafında dokuz hançer giriyor
Ey, güneşte dokuz hançer parlıyor
Anasına yiğit doğan Gapalav
Geri çekilmeden, şerefin için
Savaşıyorsun kızıl kana bulanıp
Dokuz kişi dört bir tarafından sarıp
Anasına yiğit doğan Gapalav
Can vermedin dokuzunu dövmeden
Can vermedin dokuz hançer girmeden
Yıkılmadın dokuz hançer girmeden
Anasına yiğit doğan Gapalav
Baban yok gözünü yummaya
Annen yok kanlı başını yıkamaya
Kız kardeşin yok sarılıp ağlamaya
Anasına yiğit doğan Gapalav
Ocağın söndü, kapın kapandı
Garip, öksüz, hepsi senin için ağlıyor
Çotçalarda hanımın kız kaldı
Anasına yiğit doğan Gapalav.
AKBİYÇE İLE RAMAZAN
İkindi vakti gömleğimi üstüme giymiştim
Akşama doğru ben at sırtına binmiştim
İnsanlar yatarken, geç vakitlerde
Taşköpür köyüne gelmiştim
Geceler uzun, ah günler kısa
Nasıl sabredeyim ben sabaha kadar
Aşk acısını bilmiyordum
Ben ömrümde seni tanıyana kadar
Ben gitmiştim büyük Teberdi’den
Taşköpür köyüne misafirliğe
Bir ben kalmışım, vah ben zavallı
Bir destan ile masala konu olacak
Teberdi çıkışına biz ulaştığımızda
Bir grup atlı göründü
Onları görünce çocuk aklım
Ey, dağa, taşa bölündü
Önlerinde gelen dayım
O beni inletti, ağlattı
Yıldırım gibi yetişip vurunca
Bütün vücudumu felç etti
At kamçıları dolanıp vuruyor
Daldan ince belime
Geri alıp gidiyorlar
Beni çıkıp geldiğim köyüme
Geceler uzun, ah günler kısa
Sabahı edemiyorum
Senden başka sevdiğim varsa Ramazan
Dökeyim yüreğimin kanını
Bu bana yapılan zulme
Dürüst insanlar seyirci kalıyor
Atın üzerinden akan kanımı
Ah, başı boş köpekler yalıyor
Kamçıların kararttığı benim morarmış vücudum
Ateşe düşmüş gibi yanıyor
Sülalenin şerefini lekeleyen utanmaz diye
Beni kamçılarla dövüyorlar
Yemek yerine ah ben zavallıya
Öldürücü zehir verdiler
Genç vücudumu kaskatı edip beni
Ah, yatağa gerip bağladılar
Ey, kan kusuyorum anam, ben zavallı
Ah, toprağı kızartıp
Canımı veriyorum, güzel vücudumu
Ben yatağa uzatıp
Kamçıların dövdüğü vücudumdan
Rahat yatamıyorum uzanıp
Şimdi artık ölüp gidiyorum
Ramazan sana hasret kalıp.
SÜRGÜN
Ey, Kafkas dağları nerede kaldılar, kıble yönüne bakıp deneyin
Zavallı Karaçay’ın hikayesini anlatayım, duyanlar hepiniz ağlayın
Düşmanıma gelseydi böyle zorluk, kandan göz yaşı döktüren
Hayvan vagonlarının kapılarını zincirlerle bağlatan
Düşmanıma gelseydi böyle zorluk, hiçbir insanın işitip, duymadığı
Yalnız bir gece içinde, Karaçay’da insan bırakmayan
Atlar, öküzler kalıp gitti, kolhoz boyunduruğundan serbest bırakılmadan
Biz zavallıları sürüp götürüyorlar, yaşlılar, çocuklar giyinmeden
Biz zavallıları sürüp götürüyorlar, asker süngüleri dayanıp
Dağlar gibi yığılıp kaldılar kolhoz önünde buğday kümeleri
Kapı önünde benim ceviz ağacım, onun dalları kırılır
Karaçay’ın servetini yağma için kimler koşar sevinip
Dar sokaklarda atılıp kaldı gümüş kamalar, altınlar
Babalar hapiste, gençler askerde, yalnız çocuklar ile kadınlar
Karaçay nereye gitmiş acaba, Kafkas dağlarından yok olup
Süpürgelerle süpürerek geliyoruz, bu lanet vagonlar bitten dolup
Etrafımızı kuşatarak geliyorlar yine kana doymamış köpekler
Kazakistan çölünü kaplayıp gidiyor, ey, bizim Karaçay mezarları
Karaçay neden gelmiş acaba Kazakistan’a satılıp
Karaçay yaşlıları ölüp yatıyor bu sarı kuma gömülüp
Biz geleli erimiş işte Kırgızistan dağlarının buzları
Kanalları kazarken ölüp gidiyor Karaçay’ın güzel kızları
Kafkasya’dan akan ak Kuban ırmağı uzat tutayım elini
Burada kanal suyundan ölüyoruz, sen bize çevir yolunu.
KAYNAKLAR
Akbayev, M.O., Bayramukova, H.B., Kagiyeva, N.M., Karaçay Poeziyanı Antologiyası, Stavropol, 1965.
Aliylanı, Soltan., Nart Sözle, Çerkessk, 1963.
Aliylanı, Soltan., Karaçay Halknı El Bergen Comakları, Çerkessk, 1984.
Bayramuklanı, F.İ., Akbaylanı, A.A., Karaçay Poeziyanı Antologiyası, Moskova, 2006.
Goçiyalanı, S.A., Ortabaylanı, R.A.K., Süyünçlanı, H.İ., Karaçay Halk Cırla, Moskova, 1969.
Haciyeva, T.M., Malkarlılanı bla Karaçaylılanı Halk Poeziya Çıgarmaçılıkları, Nalçik, 1988.
Hacilanı, Tanzilâ., Köçgünçüle Esgertmesi, Nalçik, 1997.
Laypanlanı, Hamit., Dudalanı, Mahmut., Eski Karaçay Cırla, Mikoyan-Şahar, 1940.
Otarov, S.A., Holayev A.Z., Malkar Halk Cırla, Nalçik, 1969.
Otarov, Omar., Karaçay-Malkar Halk Cırla, Nalçik, 2001.
_______________________________________
Adilhan Adiloğlu, Türk Dünyası Edebiyat Metinleri
Antolojisi (8. cilt), AKMB Yay., Ankara, 2007.
_______________________________________
Kaynak : AKMB
Yazarla İrtibat :
_______________________________________