Hayvan sürülerinin bahar ve sonbaharda kırkılma dönemi ve yünlerden elde edilen ürünler ‘İnay’ dansında tasvir edilir. Dansın birinci bölümünde erkekler sürüleri kırkmayı, ikinci kısmında ise kadınlar, yünleri toplamayı ve bu yünleri işlemeyi tasvir ederler. Kafkasya’nın diğer halkları gibi Karaçay-Balkarlar hayvanları kırkma eylemine büyük önem vermişlerdir. Aymuş ve Makkuruş Tanrılarına dua ederek işe koyulurlar. Erkek kırkıcılar arasında yarışlar düzenlenir ve kazananlara çeşitli hediyeler takdim edilirdi. Bu hediyeler genelde, koyun, kalpak, yamçı, kepenek, hançer gibi eşyalardan oluşurdu.

Çalışmalarımın  konusu olan damgalar kapsamlarında gizemlilik bulunduran herhangi bir eşyayı veya hayvanı birbirinden ayırmak, tanıma ve tanıtmak amacıyla kullanılan (im–en-sembol-arma-mühür) estetik açıdan amacına ulaşmış tarihi, grafiksel belgelerdir. Tarihsel kökeni çok eskilere dayanan damgalar bir iletişim gereksinimi olarak, türemiş ve karşılıklı anlaşılma amacına da dönüktürler. Kapsamlarında gizemlilikler bulundururlar ve büyüler dünyasının ürünleridir. Bu nedenle bunların kullanımı salt süsleme, tanıma, tanıtma amacına dönük olmayıp, aynı zamanda esrarengiz güçler içerdiklerinden estetikten çok psikolojik anlam baskındır.

Kudaylanı MUHTAR'nı caraştırganı bu sözle 26 Ağustos 2004 de Tavlulanı çıkarganı Zaman gazetesinden alıngandı. Azık az bolsa, ertte orun sal. (Yemeği az hazırladıysan, yatakları erken hazırla) Ayranga açı deme, gırcınga kuru deme. (Ayranga ekşi deme, ekmeğe kuru deme) Aç toymam deydi, toygan açbolmam deydi. (Aç doymam der, tok aç olmam der)

Kuman-Kıpçak Türklerinin bir dalı olan Karaçay Türkleri folklor; örf, adet ve  an'aneleri ile dikkat çekici bir boydur. Bugün bile Ortaasya menşeli kelimelerle kurulan cümleler ile konuşmaları ilgi çekicidir. Rasonyi, Arat ve diğer dil-kültür, tarih ilim adamlarınca Karaçay lehçesi Kıpçak karakterinde olan diller grubunda tasnif edilmektedir. Bu lehçenin gramer hususiyetleri de Saadet ÇAĞATAY tarafından izah edilmiştir. Buna rağmen Karaçay Türkçesi hakkında maalesef bugün fazla araştırma yapıldığı söylenemez.

Kurt [gizli adı Canlı] diğer Türk milletlerinde olduğu gibi Karaçay Türklerinde de önemli bir yer işgal ediyor. Kurt köpek cinsinden olmasına rağmen, köpek gibi insana itaat etmiyor, altın zincir ve gümüş yemlik yerine hüriyeti tercih ediyor. Kendisi acıksa da gönlü her zaman toktur. Karaçay Türkleri de Yüce Allah 'tan başka kimseye itaat etmeden yaşamak istedikleri için asırlarca zorluklar çekmişler. Buna rağmen insan sayısı az olsa da sayısı cok olan milletler arasında eriyip kayıp olub gitmemiştir, yüksek daglara tutunarak benliklerini, bağımsızlıklarını korumuştur. Avrupa 'nın en yüksek dagı olan ELBRUS (Karaçayca Mingi Tau) dağın eteklerinde hala hayata devam ediyorlar.

Birçok bölümden oluşmuş bu kitaba biz Karaçay /Balkar halk inançları ile katılmak istedik. Alandan bizzat yapılmış tespitlerimizi büyük ölçüde yazılarımıza almıştık. Sahaya dair inanç içerikli oldukça zengin sayılabilecek bir arşivimiz vardı. Kuzey Kafkasya halklarının kültür akrabası oldukları bilinirlerken bizim diğer Kafkasya halklarının halk kültürlerine dair Kafkasya’dan ev Anadolu’dan yapılmış derlemelerimizde vardı.

Kültür, içgüdülere ve kalıtıma bağlı değildir. Her insanın doğduktan sonraki yaşantısı içinde kazandığı davranış biçimleri ile oluşur. Topluluk hayatı olmaksızın kültür söz konusu olamaz. Kültürün unsurları aynı topluluğun diğer üyeleriyle bir sosyal grup oluşturularak elde edilir. Bir grubun üyeleri tarafından paylaşılan alışkanlıklar, kabul edilen davranış, tutum ve değerler o grubun kültürüdür. Geçtiğimiz son yirmi yılın, Anadolu Halk Kültürü’nün hızlı değişim sürecine, gelişen teknolojinin de yardımıyla büyük ölçüde etki etmiş olduğu görülmektedir.

Bir col men eski kagıtlarıma karay tura edim. Kerek bolurla degenlerimi bir canına salama, menden sora bılanı kişi da izlerik tüyüldü dep umut etgenlerimi da birge tiyişdireme. Ala meni esime köp zatlanı tüşüredile: birleri carsıvlu işleni, başhaları da kuvançlı sagatlarımı tüz busagatda bolgança közallıma keltirip koyadıla. Künleni birinde Edoklanı İbrahim kabırga konşubuz Gegiralanı Baldan bla uşak ete turganlay katlarına barama. Alayda men bıllay hapar eşiteme.