Aralık ayının ortalarında, Karaçaevsk şehrinde, halk sanatı festivali “Edinenie” (birleşme) kapsamında geleneksel olarak düzenlenen “dağlı evinin koruyucusu” adlı yarışma düzenlendi. Daha önceki senelerde olduğu gibi, bu sene de, kendi halkının gelenek ve göreneklerini bilen, dağların yazılmamış kanunlarına göre yaşayabilen, dağlı kızları bu yarışmaya katıldılar. Yarışmanın hedefi ve amacı, Karaçaevsk bölgesinde yaşayanların, milli gelenek ve göreneklerini yeniden canlandırmak, halk bilimini, kültürünü nesilden nesile aktarmak, milli folklor kültürünü koruyabilmek, milli zanaat ve milli yemekleri tekrar gün yüzüne çıkarmak, milli müziğin tanıtımını daha iyi yapabilmek olarak sıralayabiliriz.
DAĞLI KIZLARIN YARIŞMASI
Fatima TOKOVA
Çeviren: İsa DOĞAN
Aralık ayının ortalarında, Karaçaevsk şehrinde, halk sanatı festivali “Edinenie” (birleşme) kapsamında geleneksel olarak düzenlenen “dağlı evinin koruyucusu” adlı yarışma düzenlendi. Daha önceki senelerde olduğu gibi, bu sene de, kendi halkının gelenek ve göreneklerini bilen, dağların yazılmamış kanunlarına göre yaşayabilen, dağlı kızları bu yarışmaya katıldılar. Yarışmanın hedefi ve amacı, Karaçaevsk bölgesinde yaşayanların, milli gelenek ve göreneklerini yeniden canlandırmak, halk bilimini, kültürünü nesilden nesile aktarmak, milli folklor kültürünü koruyabilmek, milli zanaat ve milli yemekleri tekrar gün yüzüne çıkarmak, milli müziğin tanıtımını daha iyi yapabilmek olarak sıralayabiliriz.
Yarışma iki etap sonunda oluşmuştu: birinci etap 15 aralığa kadar belirlenen yarışma noktalarında gerçekleştirildi, ikinci etapta ise birinci etabın galipleri yarıştı. Yarışmaya Karaçaevsk şehrinin 12 farklı bölgesinden 16 ile 25 yaş arasındaki yarışmacılar katıldı.
Yarışma her zaman olduğu gibi çok ilginç ve bir o kadar da mideye hitap eder nitelikteydi. Yarışmacılar ilk olarak ev işlerindeki hünerlerini sergilediler: vazifeleri unutulmaya yüz tutmuş milli yemeklerden bir tanesini hazırlamaktı. Jürinin takdirini kazanabilenler sadece, unutulmuş bir hıçın tarifi, yada lezzetli “sohta”, “cörme”, “kak et”, “kıyma” gibi yemekleri hazırlayabilenler oldu.
Yarışmanın teorik bilgi kısmını oluşturan, milli bayramlar, gelenekler, görenekler, dağlı hayatının anlamını bilmek gibi bölümlerden oluşan etapları izleyiciler büyük bir ilgi ile takip ettiler. Yarışmacılar ayrıca, “mammat”, “colda cürügen”, “kız körgen”, “tepside kesin tuthan” gibi adetlerin anlamlarını açıkladılar.
Yarışmanın ikinci etabı daha zorluydu, bu bölümde keçe yapma, yamçı dikme, yün eğirme, altın ve süs işlemeciliği, milli yemeklerin tarifleri gibi alanlarda hünerlerini sergilemeliydiler. Ayrıca halk şarkıları, “iynarla”, “küyle” gibi şarkıları söylemeleri, halk danslarından örnekler göstermeleri istendi.
Belki de en zor bölüm üçüncü etaptı. Karaçaylar eski dönemlerden beri kestikleri kurbanın, adetlere göre, nasıl parçalanacağını, etin hangi kısmının (ülüş) komşulara, akrabalara nasıl dağıtılacağını bilmeleri gerekmekteydi. Etin her kısmının önem derecesine göre anlamı vardı, et saygı derecesine göre, aile bireylerinin yaş veya misafir sayısına göre dağıtılırdı. Etin iyi kısmı en önemli kişiye verilirdi. Etin hangi kısmının kime takdim edileceğini bilmek kadınların sorumluluğundaydı. Bundan dolayı, yarışmada etin kısımlarının isimleri, kime hangi kısmın verileceği ve bu kısımların sembolik anlamlarının açıklanması istendi.
Yarışmayı düzenleyenler her zaman olduğu gibi, yarışmacılara sürpriz hazırlamayı unutmamışlardı. Bu sefer ki sürpriz, yarışmacıların tahtadan yapılma kunduralar giyerek dans etmeleri oldu. Yarışmanın en neşeli ve eğlenceli kısmı bu oldu. Yarışmacılardan her biri verilen görevi eksiksiz yerine getirdi, olması gereken de buydu, çünkü bu yarışmaya belki aylardır hatta yıl boyunca hazırlanmışlardı.
Yarışmacıların performanslarını değerlendirmek için şehrin ileri gelenleri bulunmaktaydı, ayrıca yarışmayı takip eden izleyiciler de değerlendirmeye katkıda bulundular. Jüri üyeleri değerlendirme aşamasında, yarışmacıların teorik bilgilerinin yanı sıra, pratikteki hünerlerini, jest ve mimik hareketlerini de göz önünde bulundurdular.
Yarışmanın galibi, iyilerin en iyisi Yukarı Uçkulan bölgesinden Camila BİCİYEVA oldu, ikinciliği ise Aşağı Uçkulan bölgesinden Ravzat SILPAGAROVA kazandı. Üçüncülük ise, Kamennomost bölgesinden Ayşat TEMİREZOVA ve Humara bölgesinden Zalina EŞEROVA paylaştı.
