8 Mart 1944 gecesi. Balkarya topraklarında ki bütün Balkarlılar 37.713 kişi. Kundaktaki bebekten, en yaşlı yatalak hastaya kadar 1 gecede Hayvan vagonlarında Orta Asyaya sürgün edildi. Balkarlıların yanına bir şeyler alabilmesi için sadece yarım saat verildi. Ancak çocuk ve yaşlılarıyla ilgilenmekten yanlarına bir şey de alamadılar. Vagonlardaki sürgün 11 gün 11 gece sürdü. İhtiyarlar, hastalar ve zayıflar vagonlarda öldü. Vagonlarda ölenleri toprağa gömme izni verilmedi. Balkarlılar ölülerle beraber yatmak zorunda kaldılar. Daha sonra ölüleri tren hareket halindeyken atmaya zorladılar. Onların bugün mezarları yok. Balkarlılar sürgün sırasında ve sürgünün bitiş tarihi olan 1957'ye kadar nüfuslarının %60'ını kaybetti, katliama maruz kaldı. Tarihin en büyük soykırımı, genosidi.
Balkarlılar çok büyük mücadele vererek 5000 yıllık Atayurtlarına 9 Ocak 1957 dönebildiler. Döndüklerinde bir kısım topraklarının Gürcü ve Kabardeylerce alınmış olduklarını gördüler… 5000 yıllık topraklarını tekrar satın almak zorunda kaldılar.
O sürgün, katliam ve soykırım günlerinin unutulmaması, kuşaktan kuşağa hatırlanması ve asla bir daha tekrarlanmaması dileği ile BALKAR HALKININ SÜRGÜN ANITI Nalçik’in Dolinsk semtine yapıldı.
Anıtın Hikayesi:
Atayurt Balkarya’ya döndükten sonra uzun yıllar sürgün ve soykırım ifadelerinin kullanılması kanunla değil ama fiili olarak yasaklanmıştı. Bazıları ise o korkunç yılları hatırlamak istemediği için konuşmadı. 8 Mart 1989 da ülkenin biraz demokratikleşmesi sayesinde sürgünün 45'nci yıldönümü münasebetiyle Cumhuriyet Stadyumunda Büyük Balkar Mitinginde böyle bir Anıtın Dolinsk’de yapılması kararlaştırıldı. Dolinsk Nalçik’te Balkarlıların yaşadığı bir semtdi ve Balkarya sınırları içindeydi. Anıtın dikileceği yere önce sembolik bir taş dikildi. Taş molibden ile kaplandı. Bu sembolik taş, daha sonra ki Balkar Mitinglerinin merkezi oldu. 1999 yılında sembol taşın bulunduğu alana 1945 de Kazakistan’da sürgün sırasında ölen Kazim Meçiev’in büst anıtı dikildi. Anıtın yapımı 13 yıl sürdü. Bu kadar uzun sürmesinin sebebi ise engellemeler. Rus engellemeleri anlaşılmasına rağmen Müslüman Kabardeylerin engelleme çalıþmaları hiçbir zaman anlaşılamadı. Anıt 2002’de açıldı. Anıt-mozale neredeyse Balkarya ve Balkarlıların tarihini barındırıyor. Binlerce fotoğraf, yazı, gazete, dergi, kitap…tamamı tarihi..Burada ki anıt mozalede sadece sürgünle ilgili değil, Balkar tarihiyle ilgili binlerece esere birden ulaşabiliyorsunuz.
Anıtla ilgili:
Direktör: Taukenlanı İdris
Tarihçi ve edebiyatçı uzmanlar: Begileni Abdullah, Budaylanı Nazir.
Adres: Kabardey Balkar Cumhuriyeti, Nalçik şehri, Dolinsk Memorial jertvam represiy Balkarskogo Naroda [КБР, г. Нальчик, Долинск, Мемориал жертвам репрессий балкарского народа].
