Karaçaylılar - Kafkasya'nın en güzel halklarından biri. Sofralarında en çok "Kefir" ve "Tişlik (Et)" var. Kültürlerini, geleneklerini ve çok yüksek karakterlerini gördükten sonra rahatlıkla diyebilirim ki Kafkasya'nın en medeni halkı Karaçaylılardır. Kadınlarına gösterdikleri hürmet, saygı ve alaka dünyanın hiç bir yerinde yok. Çocuklarını çok sıkı eğitiyorlar. Eğitim çocuğu konşmaya başlamasıyla başlıyor ve bütün Karaçay özden adet ve namısını (Töre) öğreniyor. Çocuk konuşmaya başlamasıyla beraber sözlü Karaçay edebiyatını ve destanları da öğrenmeye başlıyor.

Çeviren: Dr. Murat Poyraz

• Karaçaylılar - dünyanın en güzel milleti.
  (Jan Sharden "Kavkazskiy Vestnik", Tiflis, No: 9-10, 1900 y., sayfa:22)
• Karaçaylıların kendi dili ve yazı dili var. Kültürleri olağanüstü. Hanımları mükemmel ve çok yumuşak kalpli ve aynı zamanda cesur.
  (Ioann Halonifontibus, Fars şehri Sultaniye'nin arkiepiskobu (Dünya ile tanışın kitabı, 1404 yılı, Kafkas halklarıyla ilgli bilgiler, Bakü, 1980, Sayfa 17-18)
• Kuzey Kafkas dağlarının doruklarının eteklerinde Karaçaylılar adında bir halk yaşıyor. Karaçaylılar ten renklerinin kara olduğundan dolayı taşımıyorlar bu rengi, tam tersine Karaçaylılar beyaz hemde çok beyaz. Beni en çok şaşırtan, Karaçaylıların, konuşulan yüzlerce barbar ve kaba dil arasında Türk dilinin en temiz en gramatik şeklini korumuş olmaları ve bu dili hala konuşuyor olmalarıydı. Kedrin'i okuduğumda anladım ki, Kuzey Kafkasya'dan Türklerin bir kolu Hunlar geçmiş, tahminim o dur ki bu Karaçaylılar bu Hunların bir kolu ve günümüze kadar bu çok eski dili tamamen koruyabilmişler.
  (A. Lamberti , Mingreli adlı kitabı, 1654 yılı)
• Karaçaylılar, hiç bir zaman yemeğini başkasından kıskanmaz, aç gözlü değildir, cimri değildir.
  (F. Grob, Soğuk Kafkas, 1879 yılı, sayfa:240)
• Karaçaylılar, barışçıl, doğal, misafirperver bir halk.
  (M. Poznanskiy, Odessa, "Suhumiden Kislovodsk'a"-1913, sayfa:17)
• Karaçaylılar, Elbrus dağlarının etrafında özgür ve tarafsız yaşayan, inancıyla, güzelliğiyle, gururluluğuyla, yiğitliğiyle  farkedilen halk.
  (L. Tolstoy, Derlemeler, Tüm eserleri- Cilt 46, sayfa: 184)
• Karaçay, Karaçaylılar- Elbrus'un yamaçlarından doruklarına kadar yayılmış, en zorlu patika ve yollara sahip doğal güzelliklerde yaşayan halk. Töre yönetimiyle yaşayan, yaşlıların karşı kusursuz itaatleri ile dikkati çeken gençleri... Kendilerinin yetiştirdiği safkan Karaçay atları ile en zor yollarda bile gözü kapalı gidiyorlar. Atları çok güçlü. Karaçaylılara ulaşmak zor ve tehlikeli dağ yollarından geçiyor.
  (S. Bronevskiy, Kafkasya'nın coğrafyası ve tarihi, 1823 yılı, Sayfa: 220)
• Karaçaylılar, daha ilk gördüğümde duruşları, mükemmel fizikleri ve güzellikleri dikkatimi çekti. Atın üzerinde dik ve asil duruyorlar. Atları kendilerine kusursuz itaat ediyorlar. Hiç bir millete benzetemedim. Böylesine kusursuz halk daha önce görmemiştim. Kesinlikle evlilikleri tek eşli. Hem anne hem baba tarafı çok önemli çok inceleniyor. Ayrılık hiç yok. Erkekler çok cesur, çok iyi silah kullanıyorlar, ama kesinlikle barbar değiller, bilakis çok centilmenler.
  (Jan Sharl de Bess-Avrupa basınında Adigeler, Karaçaylılar, Balkarlılar, Nalçik 1974, Sayfa:333-334)
• Karaçaylılar bütün Kafkasya'nın en güzel halkı. Büyük siyah gözleri, kalkık siyah kaşları, uzun siyah kirpikleri ve beyaz ince tenleri var. Yüzleri uzun. Aralarında yuvarlak yüzlü, çekik gözlü yok. Nogaylarla çok yakın yaşıyorlar. Nogaylara benzemiyorlar, ama çok iyi geçiniyorlar. Kafkasya'nın en katı kuralları "Töre (adet-namıs)" adıyla Karaçay'da uygulanıyor.  Töre'yi ezenler, Karaçay'ı da terketmek zorunda. Karaçay dilinde küfür yok. Tercüme edilemiyor bu yüzden. Yalan ve aldatmak hiç yok. Kapılarda ve değerli eşyaların bulunduğu hiç bir şeyde kilit yok. Çok çalışkanlar, güneşin doğuşundan batışına kadar çalışıyorlar. Hem tarımı hemde hayvancılığı Karaçaylılardan daha iyi bilen yok. Dilleri çok zengin.  Kesinlike söyleyebilirm ki Karaçaylılar, Kafkasya'nın en kültürlü halkı ve bu güzel kültürleri komşularına da yayılıyor.
  (Henrih-Yulius Klaprot, Avrupalı yazarlardan 13.- 19. yüzyılda Adigeler, Karaçaylılar, Balkarlılar hakkında yazılanlar, Nalçik, 1974, Sayfa: 247-251)
• Karaçaylılar- Kafkasya'nın en güzel halklarından biri. Sofralarında en çok "Kefir" ve "Tişlik (Et)" var. Kültürlerini, geleneklerini ve çok yüksek karakterlerini gördükten sonra rahatlıkla diyebilirim ki Kafkasya'nın en medeni halkı Karaçaylılardır. Kadınlarına gösterdikleri hürmet, saygı ve alaka dünyanın hiç bir yerinde yok. Çocuklarını çok sıkı eğitiyorlar. Eğitim çocuğu konuşmaya başlamasıyla başlıyor ve bütün Karaçay özden adet ve namısını (Töre) öğreniyor. Çocuk konuşmaya başlamasıyla beraber sözlü Karaçay edebiyatını ve destanları da öğrenmeye başlıyor. Sonra yazılı edebiyat, dans ve müzik. Babaya tek bir itaatsizlik, karşı gelme, delikanlının Karaçay'dan kovulma sebebiydi.
  (İ. Blarambert, Avrupalı yazarlardan 12.- 19. yüzyılda Adigeler, Karaçaylılar, Balkarlılar hakkında yazılanlar, Nalçik, 1974, Sayfa:422-427)
• Karaçaylılar-özgür, gurulu, yiğit, korkusuz, çalışkan halk. Kendilerine has güzellikleri, inanılmaz dağlı gelenekleri ve inançları ile Elbrus'un ruhları sanki.
  (A. Yakuboviç,  Kuzey yamaçları, 1825 yılı, No: 138)
• Karaçaylılar, Elbrus dağının eteklerinden doruklarına kadar ki bölgede yaşayan halk. Halk az ama çok yiğit ve gururlular. Çepeçevre kendilerine düşman halklarla çevrili. Sağ taraflarında Kubanlılar, sol taraflarında Kabardeyler. Karaçaylılar hiç bir zaman yenilmediler ve hep özgür oldular. Savaş teknikleri ve yiğitlikleri komşularına her zaman korku verdi. Aslında Karaçaylılar, diğer halklardan farklılar. Daha sonra tüm Kafkasya''ya yayılacak olan çok güzel kıyafetleri var. Temiz ve düzenli ev hayatları var. Erkekleri yapılı vücutluydular. Çok güçlü her zaman dik duran mükemmel fizikleri var.
  (V. Shevtsov, "Moskovalı" dergisi, 1855 yılı. No. 23-24, Sayfa:5)
• Karaçaylıların savaşçı ve çabuk sinirlenen karakterini bilen sağ tarafında ki halklar, Karaçaylılara ilişmekten çok korkarlardı bu yüzden Karaçaylılarla barış içindeydiler.
  (İ. Zabudskiy, "Rusya İmparatorluğunun Savaş istatistikleri panaroması"-Stavrapol Valiliği, 1851 yılı, 16. cilt, Sayfa:132)
• Karaçaylılar, hiç şüphe yok ki, gelenekleri gereği kadınlarını hiç üzmezler,
  (K. Hetagurov, Derlemeler, 1974, Sayfa:144)
• Karaçaylılar, Kafkasya'nın en güzel halkı. Genelde uzun boylu, düzgün ve yapılı vücutlu, erkekleri kaslı ve güçlü, beyaz tenli, esmer hemen hemen hiç yok. Gürbüz ve çok sağlıklılar. Çok misafirperverler ve çok cesurlar. Cesaretleri en büyük gururlarıdır.
  (V. Zyuzin, E. Treylih, Karaçay bölgesi materyalleri, Mikoyan-Şahar Kuzey Kafkas Tüberküloz Enstitüsü. 1932, Sayfa: 44)
• Teberda'da durakladık. Burada Karaçaylılar yaşıyor. Kafkasya'nın en eski halkı!.
  (A. SERAFIMOVIÇ, "Откровение гор."-Otkrovenie gor- 1971, Sayfa: 38)
• Y.H. Libedinskiy Karaçaylıları çok sevmişti-"Bu halk kurnazlık, dolandırıcılık nedir bilmiyor, inanılmaz derecede çalışkan ve canayakınlar. Aralarında nefes almak çok güzel"
  (I. Egorov, K.Ç.N.I.I. emekleri, 1970, Sayfa:386)
• Karaçaylıların kıyafetleri, komşu halklarla benzerlik içindeydiler. Karaçaylıların diğer halklarlardan farklı özelliği evleriydi. Evleri kalın ahşaptan yapılma, içi sıvalı ve duvarlar el dokuma halılarla kaplıydı. Karaçaylılar, geleneklerini çok iyi koruyorlar. Binlerce yıldan beri süre gelen soyisim (tukum) geleneğini taşıyorlar ve bu soyisim geleneği sayesinde binlerce yıl evvelki atalarını bile biliyorlar. Karaçaylıları diğer komşularından ayıran önemli özellikerinden biri de çok daha canayakın, misafirperver ve çalışkanlar. En sevdikleri yeme et yemekleri. Söylemem gerekir ki en iyi en lezzetli et yemeklerini Karaçay'da yedim.
  (G. Adamyan, H. Adamyan, Sağlık Vadisi, Baskı yılı: 1983, Sayfa:8)
• Karaçaylılarda misafir (konak) kutsaldır.
  (V. Sısoev,  SMOMPK, Tiflis, 1913, sayfa:55)
• Karaçaylılar çok salıklı, temiz ve uzun ömürlü olmalarıyla hemen farkediliyorlar.
  (B. Miller, Etnografik araştırmalar, 1899 yılı, Sayfa:391)
• Karaçay halkı, fevkalade güzel bir halk, çok sağlıklı ve çok uzun ömürlü olmayı beceren bir halk.
  (F. Grobe, Soğuk Kafkas, 1879 yılı, sayfa: 128)
• Kefirin anavatanı Karaçay'dan ilk defa 1867 yılında Elbrus eteklerinde ki bir Karaçay köyünden kefir kültürü alındı. Buradan tüm dünyaya kefir kültürünün gücü azala azala dağıldı. Gerçek kefir ve kültürü hala Elbrus eteklerinde ki Karaçay köylerindedir. Ve ömürü uzatmaya devam edecek.
  (A. Vyazigin, Güney Sovyet'i gazetesi, 1924 yılı, No:244)
• Karaçay'ın ve Karaçaylıların güzelliğini anlatmak mümkün değil, bunu en usta yazar ve şairlere bırakalım.
  (K. Hetagurov, Kuzey dergisi, 1892 yılı, No:24, Sayfa:15)
  
  Kaynak: http://karachays.narod.ru/