Duniyada caşagan milletleni kulturasında halklarını öhtemlendirgen tavruhla, cırla, nazmula, haparla aytuvla bola kelgendile. Bu oyumla milletleni millet etgen, alanı örge süyegen, halkına, adamına ışandırgan, bir birine unukdurmayın caşathan zatla bola kelgendi. Kulturasından uyalmagan, ıylıkmagan, milletle ozub ketgen cıllada köb caşagandıla. Adam sanları da karuvları da az bolganlıkga kulturalarına karab, kalgan milletle alanı sıyların költürtüb turgandıla. Caşagan künübüzde kulturalarına karuvlu iye bolgan halkla keslerinden ullu bolgan milletleni küçleb turmaymıdıla.
Barıbıznıda bilgen zatı tüyülmüdü duniyanı em ullu kralları savut-saba bla cuk da etalmay turganları. Kulturası bolmagan milletlege, ala millet tüyüldüle derge bolukdu. Ullu krallanı kulturalarına coygan paraları savut-sabaga coyganları bla teñdi. Türkde caşagan biz Karaçay-Malkarlılanı (Tavlulanı) kulturabızla şohluğubuz kalaydı. Tüzün aytırık esek, bardı derge kimni cüregi razı boladı. Endige deri cazılganıbız, çızılganıbız cokga sanallık kadar azdı, bolgan kesek de birbirini aynısıdı. Milletine, halkına cürek avrutub har neni da tintivül etib cazarga, cızarga küreşgen bir eki adamıbızdan başha nebiz kalgandı kultura bla?
Alay bolsa da bu homuhlukga razı bolubmu kallıkbız. Ogese daha da teren sagışla eterge mi kerekbiz?
Bir karayık!
Endi bılay bir sagış eteyik: okulga baruvçu zamanlarıbıznı bir esibizge tüşüreyik. Barıbıznı da okulunda bir Kafkas ekibi bolmay kalmagandı. Bu ekiplede karnaşlarıbız egeçleribiz tepsevleri bla kalgan okullanı ekipleri bıla yarışa turgandıla hamanda birinçi ekinçi bola kelgendile. Bu yarışlaga barıb ol sabiylege karagan halkıbıznı tribünleden alaga kıçırıkdan alıp cılamukların tıyalmay algış etdirgen ne bolur edi.
Bılay adam köb bolgan cerlede, bir arbanı teyibinden, tanımagan bir adamıñı telefonundan kobuz tavuş eşitilgenley, ete turgan işini da koyub, beti kuvanç sezimla bla türlenib tögeregine karamay koyub ketgen Tavluga tübegenmisiz? Kobuz tavuşu bolgan telefonu çalgan zamanda ol adamnı betine karab ne körgensiz? Karaçaylını kobuz tavuşnu eşitgen sagatında kuvançdan beti türleññença kalgan milletleni halkları Milli marşlarını tıñlagan sagatda da türlenmeydi. Tavlunu esin algan nedi bu kobuznu tavuşunda bolgan seyir zat.
Bir zamanda bir nögerimi tükeninde olturabız. Satuv eterge, Türkiyede caşab Türk bolmagan bir adam keledi. Söleşgen avazından honşu elden bolmaganı belgili boladı. Alay ete kelib nögerimle meni uşagıbızga koşula ketdi. Uşak terenden tereññe kete baradı. Bir zaman sora adam mañña aylandı da "sen kaysı milletdense"’ deb sordu. "Karaçay milletdenme nege kerekdi?" degenimde, "Da bilgenem alay bolganın, sañña bir soruvum bardı. Men eşitgeññe köre sizni millet, cuvuk cetgen cerlerinden kız alıb bergenni igi zatha sanamaysız deydile." "Da tüz eşitgense munu amanlık kalayındadı" deb sorganımda, "Siz Müslüman tüyülmüsüz, dinibizde alay casak cokdu" dedi. "Da cuvuk bolmagandan kız alıb berirge dinde casak barmıdı? Sen turgan elde adamlarıgıznı, sabiylerigizni nençası sakat tuvgandı, seni üy biyçeñ sañña kalay cuvuk cetedi (atasını egeçinden tuvgandı)? Egeçiñle otovga kirseñ, kusarıñ kelmeymidi, ogese sende toññuz karnı mı bardı?" degen soruvlaga cuvab tabılmadı. Ceti ataga deri sanarga usta bolgan milletimi kulturasın ayak tübde teblerge kimni karıvu ceterikdi?
Cıl sanı otuznu üsünde bolgan adamlarıbız bilirge bollukdu; S. Demirel, Türkiyeni başbakanı bolup Amerikaga konakga bargan bir zamanında, anda caşagan Türk milletle bla etilgen cıyıluvda söleşe turganlay başın költürüb karaganlay, elibizni sıylı kartlarından Kadir Özkannı körüp koyadı da barıbızda televizyonda karab turganlay S. Demirel, "Kadir senda mı bılaydasa kel, bılay al cañña, katıma taba öt" dey kıçırganın eşitebiz. Türknü başbakanını Amerikada Kadir Özkandan başha tanıgan adamı cokmu edi? Akılında kuru da Kadir Özkan nek kalgan edi. Nek katına çakıra edi. Kadir Özkan nı beti bla Karaçaylılanı sıyın költürtürge izlegeni nelikdi? Bir başbakan duniyanı öbür uçuna barıb bir Karaçaylını atı bla canına çakıra ese bu uçuzlukmudu, ogese Karaçaynı kulturasını baylıgını miyikligimidi?
Soruvla köbdüle.
Soruvlaga onovla etilse, soruvlaga madarla tabılır.
___________________________
Kuvatlanı Metin Güçlü, Başhüyük El
© www.kamatur.org | 08.11.2006
___________________________
