Karaçaylılar günümüze kadar devamlılığını sürdüren geleneklerin birisi de Nakırdadır. Bu adet bekar genç kız ve erkekler arasında evlilik öncesi dönemde gerçekleşmektedir. Diğer geleneklerde olduğu gibi kurallarla sınırlıdır. Nakırda birbirinden hoşlanan genç kız ve erkekler arasındaki arkadaşlık ilişkisine denmektedir. Karaçay kız ve erkekleri birbirleri ile düğünlerde, toplantılarda, muhabbet ortamlarında birlikte olurlar.

Bu toplantılar en yaygın olarak köylerde görülür. Sabahlara kadar süren sohbetler, oyunlar ve eğlenceler yapılır. Bu geceler gençlerin birbirlerini tanımalarına yardımcı olmaktadır. Muhabbet geceleri bir eğlence kaynağı olduğu kadar aynı zamanda eğitim yeri de sayılmaktadır. Kızlar ve erkekler belirli bir yaştan başlayarak bu tip toplantılarda Karaçay adet ve görenekleri çerçevesinde eğitilirler. Bütün eğlence, düğün ve toplantılarda "tamada" (sözü ve hatırı sayılır kişi) adı verilen biri bulunur.

Aynı sülaleden olan kişiler arasında Nakırda olamaz. Akrabalık derecesi ne kadar uzak olursa olsun yasaktır. Muhabbet toplantılarında kızlar ve erkekler karşılıklı otururlar. Gençler her toplantıda farklı kişilere Nakırda yapabilir. Karaçay kızının ya da erkeğinin evleninceye kadar çok fazla Nakırda yaptığı kişi olabilmektedir. Toplantıda amaç tanışmak, eğlenmek ve kendine uygun bir eş seçmek olduğu için Nakırda bazen ciddi bazen de şaka halinde ortaya çıkmaktadır. Sayısı fazla olan şaka Nakırdasının çok fazla bir ciddiyeti yoktur.

Eskiden Nakırda yaptığı kişi ile sosyal ilişkiler kesilmez. Çünkü daha önceki Nakırdaların şaka olduğunu her iki tarafta kabullenmiştir. Nakırda iki kısma ayrılmaktadır. Bunlardan birisi şaka diğeri ise ciddi Nakırdadır. Şaka Nakırda durumda kişiler ciddi olmasalar dahi sırf o geceye ya da bir kaç geceye mahsus olarak Nakırda yapabilirler. Burada amaç eğlenmek, birbirlerini tanımak bunu yaparken de hoş vakit geçirmek-tir. Şaka Nakırda da kız ve erkek birbirlerine sanki evleneceklermiş gibi meth edici ve övücü sözler söyler. Nakırdanın bir de ciddi boyutu vardır. Bu durumda birbirlerini beğenen kız ya da erkek evlenmek için arkadaşlık kurmak isterler.

Eğer karşı taraf kabul etmişse diğer toplantılarda da görüşerek bu ilişkiyi devam ettirirler. Fakat ciddi Nakırda da erkek bir kaç arkadaşını alarak kızın veya onun herhangi bir akrabasının evine gider. Kızın da mutlaka yanında bir ya da bir kaç arkadaşı bulunmak durumundadır. Burada kıza teklifini sunar. Bu durumda kız ve erkek arkadaşlarının yanında teklifi değerlendirirler. Birbirlerinden beklentilerini ve isteklerini söylerler. Nakırda her iki boyutunun da kendine has kuralları vardır. Nakırda eğer ciddi ise ve sonuçta evlilik düşüncesi ile kişiler birbirlerini tanımaya çalışıyorsa bu durumda meclislerde şaka Nakırdası gibi ulu orta gündeme getirilmez. Bu durumda bir çok muhabbette bir araya gelebilirler, bir çok konudan konuşarak birbirlerini daha iyi tanımaya çalışırlar. Fakat ilişkileri diğer Nakırda ya nazaran resmiyet kazanır. Diğeri kadar serbest değildir. Her ne kadar bu kişiler evlilik kararıyla birbirlerini tanımaya çalışsalar da mutlaka evlenecekler diye bir şart yoktur. Eğer bir engel söz konusu ise her iki taraf bu durumdan vazgeçebilir.

Kişiler evlenmeye karar verirlerse bu sefer bunu kendi aralarında akitleşirler. Bu durumda maddi bir hediye verilir. Söz verdi anlamına gelir. Nakırda neticesinde evlenmeyi kabul etti demektir. Bu hediyeyi erkek bayandan ister. Bayan da kendi inisiyatifinde bir hediye verir. Bu hediye bir boyun bağı, mendil, yüzük, vb. olabilir. Erkek de bunun karşılığında kıza bir yüzük vermektedir.

Bu karşılıklı hediyeleşme durumu sadece kız ve erkek arasında olmaz. Kızın ve erkeğin yanında arkadaşlarından veya akrabalarından birkaç kişi bulunmak durumundadır. Söz verme ve hediyeleşme hadisesi onların nezaretinde olmaktadır.
Evlenmek amacıyla Nakırdası olan ve bunu akit altına alan genç kız ve erkekler bu durumda toplumdan ayrı bir yerde yalnız başlarına konuşamazlar. Onların yanlarında mutlaka arkadaşları da olmak durumundadır. Toplumun dışında ve toplumdan habersiz bir yerde konuşmaları yasaktır. Bu durum evleninceye kadar böyle devam eder.

Gerek evlenmeye karar veren gerekse sadece bir kaç toplantıda Nakırdası olan kişiler birbirlerini aileleri ile tanıştırmazlar. Arkadaşları ve o ortamda bulunan kişiler onların Nakırdası olduğunu bilir. Anne ve babalarına Nakırda yaptığı kişiyi tanıştırmaları ayıp olarak karşılanır. Aileler kızın ya da erkeğin Nakırdasını toplumlardaki diğer kişilerden öğrenerek haberdar olurlar. Ancak evlenme zamanında ailelere bildirilir. Bu durumdan da sadece anneye bahsedilir. Nakırda adeti Karaçay toplumunda kızın ya da erkeğin evleneceği kişi hakkındaki kararı kendilerinin vermesini sağlar. Büyükler müdahale etmezler. Fakat evlenmek üzere Nakırda tercihi yapan kişiler daha ziyade aile yapılarına uygun toplumsal kurallara ve adetlere riayet edecek kişileri tercih ederler. Bu nedenle birçok toplantıda kızın ya da erkeği hal ve hareketlerini kontrol ederler. Evlilik tercihi yaparken bu tip kişilerle yapmayı isterler. Çünkü Karaçay kültüründe toplumsal normlara uygun olarak hareket etmek gerekmektedir. Fertlerden görgü kurallarına gelenek ve göreneklere uygun davranış göstermesi beklenmektedir.

(Ailelere haber verilmesi ve evlenme, evlilik bölümünde aktarılmaktadır.)

Gençler evlenmeye karar verdikten sonra bir şekliyle aile büyüklerinizden izin alınamayan durumlarda kız kaçırılır. Fakat Karaçay kültüründeki kaçırma şekli diğer milletlerden farklı olarak kendine özgü bir nitelik gösterir. Aileye gelin kaçırma yolu ile dahi gelse bütün takıları, eşyası ve düğünü eğlencesi yapılır. Karaçay milletindeki genç kız ve erkekler genellikle aynı milletten olan kişilerle evlenmeyi tercih etmektedirler.

Kafkas kültüründen gelmemiz, birbirine yakın gelenek göreneklerimiz olması sebebiyle Karaçay-Malkarlar çoğu zaman Çerkezlerle karıştırılmaktadır. Bunun bir sebebi de sayıca çok az olan ve toplum içinde fazla tanınmayan Karaçaylılar birilerine kendini anlatmak durumunda kaldığında toplum tarafından daha çok bilinen Çerkezleri göz önünde bulundurarak kestirme ama hatalı yolu seçerek “Çerkezim” diye bilmektedir.

_____________________________

Başhüyük Karaçay-Malkar Dergisi
www.bashuyuk.com
_____________________________