Bir milletni duniya üsünde atı bla ayıtılıb, kim bolganın, kim bolmaganın, kaydan kelgenin, kalay caşaganın, ne cazganın, ne okuganın tanıtırga ne kerekdi degen, soruvga  bütev duniyada berilgen cuvab birdi. Ol milletni "TİL"idi. Duniyaga atı aytılgan milletle tillerine bıllay bir nek sak bolgandıla. Kesi tillerine başha milletleni tillerinden sözle koşula başlasa  ullu kaygıga nek tüşedile. Tillerin, başha milletleden koşulgan sözleni tazalarga fakultele bla til kurumla kurab, alaga açhanı sanavsuz kuyub nek küreşedile? O milletni kültürünü bayam etgen tildi.

Malkar halkga bügün tüşgen korkuvnu caññız stalinçi coruk cetdirgen sürgün bla teñleşdirirge bollukdu. Alay a, 1944-1957 cıllada Orta Aziyada sürgünde turgan Malkar halk «ölgenlege ne eteyik ansı, savlaga Curtha kayıtırga bir nasıb çıgar» deb, umut bla caşagandı. Sürülgen-köçürülgen halklaga cetgen kıyınlıknı bütev duniya bilgendi, anı üçün sovet kralnı başçılarına adam ulunu tüzlüknü süygen alçı kavumu avuz cetdirgenley, dav salganlay turgandı. Alay bla Hruşçövnu közüvünde, 1957-çi cıl Malkar halk da Curtuna kayıtalgandı.

Başhüyük'te Appolanı Habibat (Kıçı) bu, burungu Tavlular'dan kalgan darmanlanı kayınanası Şamanlanı Kırımhan'dan ürengenin aytadı. Konya Başhüyük köyünde Appoların Habitat Bu önceki Tavlulardan kalan darmanları kayınanası Şamanların Kırımhan'dan öğrendiğini söylüyor. Aytganına köre burungu Tavlu'la bu darmanlanı cürütgendile. Söylendiğine göre Önceki Tavlular bu dermanları kullanmışlar. Not: Bu yazıda emeği geçen Ufuk Tavkul ve Tayfun Karakul ağabeyimize teşekkür ederiz.

Karaçayda, Malkarda da Kurannı ana tilibizge köçürürge küreşgenle bolgandıla. Allay cuvablı işge tavkellikleri cetgenine da seyirsineme. Özge, kimi Orusçadan köçürürge küreşgendi, kimi maganasın nazmula bla aytırga küreşgendi. Men ala bla şagırey bolgandan sora, etgenleri kölüme cetmey, Kurannı başha Türk tillege köçürülgenlerin katıma salıb, arab tilge usta bir caşnı da canıma olturtub, alga arabça okutub, makamına tıñılab, ızı bla har bir surada sözleni, ayatlanı maganaların sorub, cañıdan kesim da okub (Moskvada Kral Universitetde eki cılnı arab tilge üreññenim ol zatha caradı), uvak-uvak köçüre başladım. Söz üçün, Al-Fatihanı men bılay köçürgenme.

Bu Taşnı üsünden alimle eki türlü oyum aytadıla: bir kavumu «vulkan taşdı, Miññi Tavnu hathusundan çıkgan» deydi, bir kavmu «meteoritdi, kökden tüşgen» deydi. Alay a, bir  fikirde ekilik, davlaşıv cokdu: Taş bizni halkıbıznı, curtubuznu simvoludu, 400 cılnı (1428-1828) ençi davlet bolub turgan Karaçay kralnı da belgisidi. Karçanı Taşı deb da añña anı üçün aytadıla. 1828-çi cıl Noyabrnı ekisinde Karaçay kralıbıznı Orus imperiya kuruthandan sora da, 1943-çü cıl Sovet kommunist imperiya Karaçay avtonomiyabızın-krallıgıbıznı kuruthandan sora da, Taş bizni tarih esibizni kozgay, bügünlege deri sav-esen cetgendi.

Kuru Koldu bılayını atı. Algın atı Suvlu Kulak edi, Terekli da devçen edile. Endi bılayda şorkuldab bargan kara suv da cokdu, şuvuldab, tögerekge can salıb turgan çeget da cokdu. Tereklege konub, cüz tamakdan kıçırıb, sızgırıb, cüvüldeb, cırlab turuvçu kanatlıla da cokdula – başha bereketli curtlaga ketgendile ala da. Kulaknı eki canında kabırgala da calandıla. Calan bolgan bla kalsala va. Caññurla cuva, topragı kete, tab, uvak ayaklıla bulcunurça, kırdık ışanı cokdu.

Bilindiği üzere, her yıl, Eskişehir ve Afyon Karaçay-Malkar dernekleri tarafından organize edilerek Yazılıkaya ve Doğlat köylerinde “Nartlanı Toy Künü” ve “Tavlulanı Cıyılıvu” adları altında iki ayrı şenlik gerçekleştirilmekteydi. Bundan kısa bir süre önce, Afyon ve Eskişehir Karaçay-Malkar derneklerinin ortak kararıyla, bu yıldan itibaren, ilki 30 Haziran 2007 Cumartesi günü Doğlat Köyü Ovacık Yaylasında yapılacak olan “Tavlulanı Ullu Cıyılıvu” adı altında tek bir şenlik düzenleneceği duyurulmuştu. Derneklerimizin, yıllardır ayrı ayrı yerlerde yapılan bu şenliklerin bu yıldan itibaren tek bir şenlik halinde düzenleneceğinin bildirilmesi halkımız tarafından büyük bir sevinçle karşılandı.

Okuybuz, söleşebiz, cazabız. Alay a, sözge atomgaça karagan, anı tahsasın, taşasın açalgan bek az adam bardı. Söznü tintib, alay bla halknı iç duniyası tış duniyası bla kalay baylamlı bolganın açıklagan ilmu işdi Küçüklanı Zuhranı «Ontologiçeskiy metakod kak yadro etnopoetiki» degen kitabı. Söz – ol köb katlıdı, köb maganalıdı; anda kalübaladan beri kelgen colubuznu, tarihibizni, adetibizni, aññıbıznı, esibizni – aytırga kesibizni körürge bollukbuz. Bollukbuz, amma, ne ese da, Zuhraga deri bizni adabiyatda bıllay miyik ilmu daracada emda keramat halda tavlu söznü kişi tintalmagandı, söznü taşa maganasın turu etalmagandı.