90-çı cılla edile. Çekle açılıb, adamla tışına cürüy başlagan zamanla. Ol közüvlede meññe da tablık tüşüb, türlü-türlü kongresslege, kurultaylaga bara-kele turdum. Garb, Şark krallada da köb adam bla tanışdım – alanı içinde belgili cazıvçula, alimle, siyasetçile, millet ökülle... Söz kozgalgan cerde kuru da aytırga, añlatırga küreşgenim: «Karaçay deb, köb kıyınlık körgen, az sanlı Türk-Musliman Kavkaz halk bardı; anı kısha tarihi bılaydı; bügüññü caşav turumu, carsıvu budu». Nença kralda bolgan esem da, bizge can avruthan, ne canı bla da boluşurga izlegen kral kullukçulaga türtüle kelgenme.
Ay medet, bizni Karaçay tamadalanı korkaklıklarından köb igi iş başlanmay ne da tınmay kalgandı. Ankarada bir cıyılıvdan sora, meni Türknü bek ullu tamadalarından birine tübetdile. Ol aytdı: «Sovet kral çaçılgandan sora, kıyın bolumga tüşgen Türk halklaga boluşurga kerekbiz. Ol bizni karnaşlık borçubuzdu. Bıllay kün kelirin algadan oguna sezib, Atatürk da anı amanat etib koygandı. Kazahstança ençi kral bolgan Türk cumhuriyetlege etgen boluşlugubuz cüz-cüz million dollarla bla tergeledi; Kırım Tatarlılaga, Gagavuzlaga da boluşlugubuz bek ulludu. Karaçaylılaga da koldan kelgenni ayamazbız, caññız respublikagıznı başçısı bizge tübesin».
Hubiy ulu bla aram alay tab bolmasa da, Moskvada «Rossiya» konak üyge barıb, añña tübedim. Bılay-bılay deb, işni boluşlusun añılatdım. Vladimir İslamoviçni birinçi aythanı: «Seññe kim erkinlik bergendi, allay cerlege kirib, söleşib aylanırga?». Ekinçi aythanı: «Biz Türk bla iş cürüte tebresek, bizge ne aytırıkların bilemise?». Söz anı bla boşaldı.
Artharakda allayırak sözleni birinçi prezidentibiz Semen ulu da aythan edi ençi uşagıbızda. Kalgan halklanı tamadaları tışına barırga, iş cürütürge da korkmayla, biznikilege ne bolub kalganın, kim biledi.
Türkde caşagan Karaçaylıla da añılayalmaydıla alay nek bolganın. Özge, Karaçaynı va unutmay, kaygırganlay turadıla. Allay üç caşnı atların aytıb koyarga izleyme. Ma ala: jurnalist Karabaşlanı Mustafa [Mustafa Özünegüven], telejurnalist Bıtdalanı Adnan [Adnan Tabakçı], hirurg Sılpagarlanı Mustafa [Mustafa Dommayçı]. Alanı adamlıkların, konakbaylıkların bilmegen Karaçaylı bolmaz. Alanı sagıññanım a ne üçündü?
Karaçay-Şaharda işlene turgan mejgitni iymamı Semenlanı Adamga emda kuruluşnu bardırgan Cukkalanı Ramazañña tübeyme. Aytama: «Mubarekle, duniya mejgitin Türkden, Arabdan açha alıb işletedi. Siz a, calınıb, calbarıb, halkdan tüşgen kapek-şay bla süyerge küreşesiz».
- Da biz aytmagan din kullukçu kalmagandı, ne ese da, küçleri cete bolmaz, boluşalgan cokdu. Bu suvablı işge az-köb da hayırları tiygenleni va atların bayrak etib, ülgüge tutub da turabız. Türkden, Arabdan boluşluk bolsa va, kim ogay dey edi, anı kaygısın kim etsin ansı. Ne ese da, barıb, aylanıb, sözün ötdürlük adam tabılmaydı.
- Da alay ese, ogay demesegiz, men bir köreyim.
Ramazan tergetib, mejgitni işleb tındırır üçün 240 miñ dollar kereklisin körgüztgen kagıtnı, mejgitni bügüññü halın, suratın, barın koluma tutduradı. Alanı da canıma salıb, İstanbulga uçama. Karabaş ulu arbası bla kelib, üyüne eltedi. Alaydan da Ankaraga ketebiz. Anda Türknü din başçılarına tübeb, tolu hapar aytabız. Mustafa uzun kalın kara sakalın da sılay, men aythannı köçürüb baradı. Siz bizni kerti Türk-Musliman karnaşlarıgızga sanay esegiz, boluşuguz Karaçay-Şaharda camiyni süyerge,- deb sözübüznü boşaybız.
- Boluşayık. Ol alay ullu açha tüldü. Dagıstanda ara mejgitni işletirge ullu açha coyganbız. Caññız tilek kagıtnı berivnü colu-corugu bardı. Moskvada keleçi üyge berigiz bu kagıtlanı. Kopiyası bizde da kalsın. Tilek kagıtlarıgız andan kelgenden sora, mında kararbız, inşallah, tüz onov eterbiz.
Moskvaga kayıtama, Türknü keleçi üyünde din işlege karagan Ruşen beyge tübeb, salam da, hapar da aytıb, kagıtlanı koluna tutdurama. Közüv-közüvü bla añña tübey, amanatıbıznı esgerte turama. İş biraz sozulub bargança körüb, caññıdan Türkge uçub, İzmirge barıb, tanışım doktor Mustafaga tübeyme. Añña da carıllıknı aytıb, kagıtlanı da berib, işibizni amanat eteme. Ol da bizni amanatıbıznı din ahlusu Adnan Tabakçıga bildiredi. Bu işni bacarıvga em ullu kıyını kirgen Tabakçıdı. Men da Türknü din başçılarına tübey, telefon ete turganma. Allahnı igiliginden, Türkde Karaçay karnaşlarıbıznı boluşlukları bla bla Türk Karaçay-Şaharda mejgitni işletirge açha iyib başlagandı. Anı 20 miñ dolların alganların bildirgen edi Ramazan. Entda 46.651 dollar kollarına tüşgendi. Ariuv, anı bla tohtab kalsa da boluşluk, biz Türkge, Türkde caşagan karnaşlarıbızga da sav bol derge kerekbiz. Bu razılık sözümü alaga atagan nazmularım bla boşarga süyeme.
DOKTOR MUSTAFA DOMMAYÇI
Boldum nazmuçu, milletçi,
Boldum culduzçu, Ayçı,
Unutdum kaygını, carsıvnu –
İzmirde okudum cazıvnu:
Doktor MUSTAFA DOMMAYÇI.
Dommayçını tuvdugu bla tül,
Biz tarih bla tübeşdik.
Dommayçı söleşgen tilde –
Karaçay tilde söleşdik.
Curtha kayıtır-kayıtmaz
Dommayçını kabırına aşıgırıkma.
«Tuvduguñu kördüm Türkde» deb,
Men bir tüz askerçi asker başçıga
Haparnı tüzün aytırıkma.
Ol, kurç avazı kaltıray, sorur:
«Türkge nek köçgenle?» deb,
«Curtların koyub nek ketgenle?» deb,
Temir canı tıñısız bolur.
Dagıda sorur:
«Ana tillerin bilemille?» deb,
«Ata curtların coklaymılla» deb,
«Bir-birin caklaymılla?» deb,
«Karaçayçılıknı saklaymılla?» deb.
Dagıda:
«Karaçay caşaymıdı, caşarıkmıdı?» der,
«Añña kimden, neden korkuv bardı?» der.
Sora bizden bek katı sorur:
Tili, tini da caşnar üçün,
Karaçay caşar üçün,
Nasıblı, zavuklu caşar üçün,
Ne etgensiz siz? Ne etesiz siz?
Dev Dommayçını bu soruvuna,
Ata-babalanı bu soruvlarına,
Biz kallay cuvab bere bileyik,
Sıylı karnaşım, Mustafa Dommayçı?
Ala berdile bizge bu tilni, Curtnu da,
Aladan köçdü bizge adet da, töre da...
Bizden a ne kalır tuvduklaga? Ne kalır?
Eşitemise, Dommayçını tuvdugu Dommayçı?
Bizge uyanırga cetgendi zaman.
Karaçayga canıbız kurman.
Halk hastadı, cetgendi zaran.
Kerekdi onov, kerekdi darman.
Ne aytırsa, doktor Mustafa Dommayçı?
Da sav kal, doktor Mustafa Dommayçı.
Ne mında, ne Curtda
Körüşürbüz, Allah aytsa,
Hoşça kal, doktor MUSTAFA DOMMAYÇI.
TÜRKNÜ CAÑÑIDAN AÇABIZ
Camiyleni minaralarıça,
Tüz bol Kökge da, Cerge da.
Azan tavuş tartadı bizni
Türkge da, örge da, törge da.
Köz açar üçün, aylanır üçün
Kelmedim beri.
Tüşünür üçün, iynanır üçün,
Begir üçün kelgenme beri.
Keldim beri esimi, özümü
Haramdan-günahdan tazalar üçün.
Kirge bulgaññan sözlerimi da
Şiyirler üçün, nazmular üçün.
Keldim beri
NÜRlenir üçün, AYlanır üçün.
Türkiyeni süydüm
İymanı üçün, ayranı üçün.
Cañña, töññekge da
Aşı – halal.
Mında azançı bolurga izledi
Nazmuçu Laypanlanı Bilâl.
İstanbulnu ullu camiylerinde
Kıldım namaz.
Duvalarımda – cümley musliman
Em da – Kavkaz.
İymansız coruk – aman avuş –
Kaldı artda.
Alda – Aykanat azan tavuş:
Allahu akbar!
Ayat ornuna nazmu okudum –
Ser sözüme da bolmadı külgen.
Meni Türkge çakırıb,
Allahha cuvuk etib,
Suvablık aldı Mustafa –
Mustafa Özünegüven.
Sav bir ömürnü kesilib colla
Kesibiz caşadık, tüzdeça.
Endi Türknü caññıdan açabız –
Dini, tili, ayranı da bizdeça.
«Allah bardı, birdi, işek cokdu» deb,
«Allahu akbar!» deb, bir safha
Tizilebiz uzakla, cuvukla da.
Azan tavuşha kelebiz beri,
Azan tavuşnu eltebiz Curtha da.
Dav köb, cav köb, umut – Allahdandı,
Küç alayık iymandan, bir-biribizden da.
Allah ayırmasın endi bizni
Türkübüzden, Türklügübüzden da.
Amin.
