Toylaga cangı koşulup tebregenim cılladan, artı bıla toyçu bolup toy başçılıgı etgenim cılla bıla endigi toylanı tengleştirgenim sagatta kıynalganım zatlanı endiki toyçulaga anglatayım da bilgenleni bilmegenleri adetleribizni alaga da esleteyim dep bu cazuvnu cazarga tilegenme. Da "alay bir kart bolganmısa" derik bolursuz ya bullay bir az cılda kallay bir adetleribiz tas bolup ketgendi, üsünden cüz cılla keçgen adetleribiz birkaç degenlley cılda kalay tas bolgandı nek tas bolgandı bir köreyik. Toylaga cangı kirip tebregenim sagatlada ullularıbız köp karuvlu alamat toyla etiyelle tepserge çıkan kesi de bir alamat haz alıyedi tepsegenden endigileçe köp de aruv tepseyelmesele de tepsep tebresele esleri başlarından ketgençe keslerinden keçip tepsegenleri tepsevnü ruhun berebiliyelle...
KARAÇAY TOY KÖREYİK
Hatuvlanı Tolga Gençer
Toylaga cangı koşulup tebregenim cılladan, artı bıla toyçu bolup toy başçılıgı etgenim cılla bıla endigi toylanı tengleştirgenim sagatta kıynalganım zatlanı endiki toyçulaga anglatayım da bilgenleni bilmegenleri adetleribizni alaga da esleteyim dep bu cazuvnu cazarga tilegenme. Da "alay bir kart bolganmısa" derik bolursuz ya bullay bir az cılda kallay bir adetleribiz tas bolup ketgendi, üsünden cüz cılla keçgen adetleribiz birkaç degenlley cılda kalay tas bolgandı nek tas bolgandı bir köreyik.
Toylaga cangı kirip tebregenim sagatlada ullularıbız köp karuvlu alamat toyla etiyelle tepserge çıkan kesi de bir alamat haz alıyedi tepsegenden endigileçe köp de aruv tepseyelmesele de tepsep tebresele esleri başlarından ketgençe keslerinden keçip tepsegenleri tepsevnü ruhun berebiliyelle, anı üçün de toynu daha bir alamat etip tanga teri bardırıyelle, kişi de bu toyla da erikmiyedi, konak bolup kelgenlege konakbaylık etip, kesleri bir tepsesele konaklaga üç tepsetip alaga bek de sıy berip küreşiyelle, endikiçe bir cımdırık toy etip tanga teri nakırda etmiyelle, bir kesek toy etgenden sora bir kesek soluklanırga olturup artı bıla toyga başlıyelle, tebserge bilgen bilmegen har kim ayakta bolured toy etilgen sagatta kızladan da caşladan da olturgan bek ayıplı bolured kartla toy etgeni sagatta kızla caşla toynu koyup olturalmazelle, caşla toy etgen sagatta da ulula tepsese alaga hars daha karuvlu bolured. Kartlanı tepsegeni caşlaga berilgen sıy körülüredi, anı üçünde kartla toy cerinden ketginçi caşla kartlanı tepsetir üçün bir bek kadalırelle kartlaga tepsegiz dep.
Da tabi bu toyga başlamadan alga caşla kızladan bir ekisi toy üyüne barıp etillikleni ürenirelle, toy üyüde kelgen konaklaga ne etillikti şay hıçın lokum degenlikge konaklaga ikramla söleşilir, toy üyü bir caşlaga bir de kızlaga toyçu başı eterikleni aytıredi, kalgan caşla kızla da bu başçılık etgenleni onovunun tışına çıkmazelle, tışına çıkarık bolsala da bu başçılaga aytıp kayrı ketgenlerinde bildirip alay çıgarelle, bu başçı degenlerimde kelgen konaklaga konakbaylığın eterge,tepserge çıkganlanı da konaklaga sıyın tüşürüp düzenlerge kerekti. Tüzün aytayım bu başçılık etgen kıyın işti, her zatnı bilirge her bolumsuzluknu körürge, bolgan kıyıllıklanı da toynu buzmay haletirge kerekti. Da kartlada erikginçi toyga karap ızı bıla ketip catarık tüldü, bu başçılık etgenlede caştı kızdı, alanı da köralmaganı, körse de haletelmegeni zatla da bolad toyda anı üçün de bir eki kart, toy çaçılgınçı toynu kıyırında saklarga kerekti, tatuvu buzulgan toynu kerekli körse toy çaçılsın derge kerekti.
Sora nakırda da toy bolgan cerde etiliredi, arı beri çaçılmazelle kızla caşla, hep birge oyunla oynanıredi, toyga ara bergenlikge har kimde esine kelgenni etalmaz, kesi kölü istegençe arı beri baralmazedi, gina başçıga aytıp eterigin eteredi, toy etip tepsegen nakırdaga toplantıga koşulgan caşla arakını tartıp esirmezelle, konakladan esirip kelgen bolsa konak baylıgın etgen alıp barıp ol kişini cattırırga kerekti. Esirip kelgenni kişide eslemese kızla eslese anı bıla olturup söleşmezelle, başçıga aytıp canlarından kobarırelle, bu esirgen adet de köp bolup barad elleribizde, algından men bilgen bulayedi toyga koşulgan caşla esirmezelle, esirgenle de toyga oyunga koşulmazelle.
Üylü katınla, cangı kelinle, nişanlı sözlü kızla alay barıp kızlanı içinde süyelmezelle, cangı kelinleni eri bıla tepsegeni ogay kayın caşları bıla tepsegeni de ayıpedi, caşla toynu tohtatıp koyarelle kelinle kesin bilmey tepserge çıksa da. Nişanlı kızla sözlü kızla barıp kızlanı içinde süyelse toyçu başı barıp kıcrap kıstared ol kıznı kişi de cuk aytmazedi başçıga kızımı kıstadın dep. Tüzü bılay bolganın ala da bilirelle. Toyu bolgan kiyov da boluşdan çıkmazedi, toy bolgan cerge kelip bir tepsiyelmezedi, toyga karıyalmazedi, toyçubaşı toynu çaçıp koyuyedi kiyov toyga kelse.
Bu aytganlarım aytalmaganım zatlada bir hata bolsa kartla caşlaga, caşla hata etgenge ceza beriyelle, cartı oyun cartı kerti mahkeme kurulup hata etgen kızga caşga cezala beriliyedi.
Kopuzcuga toy iyeleri hediyele beriyelle, tepsegen kızlaga caşlaga hediyele beriliyedi, har kim süygeni tartuvnu kopuzcuga aytıp sukturalmazedi, kim süygeni tartuvnu başçıga aytıp toyçubaşı da kopuzcuga anı suktururedi, kopuzcuda başçını aytganın eteredi. Caşlanı başçısı caşlanı kızlanı başçısı kızlanı konaklaga algınlık berip sıraga salıp tepsetiredi herkimni de. Konak kelgen elleden kopuzculagada kopuznu berip alagada toy ettirgen adetedi. Toy başlagan sagatta har kim toyga başlaredi, toy koyulgan sahatta da har kim koyup oltururedi. Toy koyulup da nakırda etilgen sagatta da ullula tışına çıgarelle, aladan giççele nakırda eterigi üçün sıyların tüşürmezelle. Toy etilip boşalgan sagatta ya caşla kızla çaçılıp barıp catarelle, har kimde çaçılıred, ya caşla kızla konakla bıla birge hoy içinde bir kesek aylanırga çıgarelle, amma hiç kimse de toy etilgen cerde kesi kesine kopuz sukup tepsep kalmazedi etilgen her zat birge etirliredi.
Caş bolgan cıllarımda bir köp toyga koşulganma toyçu bolup konak bolup toyçu başı bolup, endi bu cılımda da kuvatım cetgen baralganım toylaga barama, cılım otuz eki bolganlıkga bir da köp hatala köreme bu aytganım zatlada, amma endigi caşlada kızladadı munu sebeplisi de demeyme, bizden alga toyçuluk etgenleden bizge kalgan bu adetleribizni biz bizleden sonra kelgenlege koyalmadık dep tüşüneme, her elde toyga barmasam da Karaçay elleni köbünde toy körgenme toyga koşulganma, toyun körmegenim elleden söleşgenim kişileden de eşitgenim, toyuna koşulganım ellede körgenim hatala bu aytganlarım adetleni etilmegenidi. Kelgen konaklaga sıy berilmeydi, kartlaga sıy berilmeydi, Karacay tepsevden sora Karaçay toy etilgenin belgilegen hiçbir zat coktu. Da igi tepsegen bir Türklüde bardıradı tepsevni, bizni toylarıbıznı kuralları bolurga kerekti, kızla caşla birge toy etebiz anı üçün toylarıbız adetleribizge köre bolurga kerekti, adetleribizni koyalmabız, adetleribiz bıla barbız, ansı aytganımça bir köp Karaçaylıdan daha aruv tepsegen Türklüle bileme, bizni biz etgen adetleribizdi.
Endi caşla kızla aytganlarım sizgedi, bu aytıla kelgen adetleribizni bizle sizge koyalmadık degenme amma bu aytılganlanı eşitmegen bilmegen köp de bolmaz dep tüşüneme, tüşünüp kesigiz tabıgız hata kalaydadı, teyri toylada Karaçay toy köreyik.
