Kadav Taş sözcüğünün Rus dilinde anlamı, halkı bela ve dertlerden koruyan kale veya kale-şatodur. Hemen hemen yol üzerinde, Hudes ile Kuban kollarının birleştiği yerde, günümüzde Karaçay-Çerkes denilen Karaçay-Kart-Curt gibi pek eski köylere götüren yol üzerinde bulunur. Burada yaşayan halklar taşın kutsallığına dair efsaneleri günümüze kadar taşımışlardır. Gökyüzünden düşen Taş'ın, halkı belalardan korumak üzere Tanrı tarafından gönderildiğine dair rivayetler vardır.
KARAÇAY'I KORUYAN TAŞ - KARÇA TAŞI'NIN TARİHÇESİ
Tercüme: Murat Poyraz
Karaçaynı tavlarını koynunda
Bilib turgan ertenleden kart em caş
Koban suvnu bardı kaya boynunda
Karça atlı kökden tüşgen Kadav taş
Karça Taşının Tarihçesi
"Kadav Taş" sözcüğünün Rus dilinde anlamı, halkı bela ve dertlerden koruyan kale veya kale-şatodur. Hemen hemen yol üzerinde, Hudes ile Kuban kollarının birleştiği yerde, günümüzde Karaçay-Çerkes denilen Karaçay-Kart-Curt gibi pek eski köylere götüren yol üzerinde bulunur. Burada yaşayan halklar taşın kutsallığına dair efsaneleri günümüze kadar taşımışlardır. Gökyüzünden düşen Taş'ın, halkı belalardan korumak üzere Tanrı tarafından gönderildiğine dair rivayetler vardır. Karaçaylılar koruyucu Taş'a taparlarmış ve buradan geçen Karaçaylılar da Taş önünde saygı ile eğilmek üzere buralarda uzun süre kalmayı düşünüyorlarmış. Uzak seferlere çıkanlar ise kendilerine şans getirsin diye yanlarına birkaç parça taş kırıntısı alıyorlarmış. Sovyet döneminde Dyackov- Tarasov, edebiyat araştırma uzmanı ve OLIKO üyesi (Kuban Bölge Tarihini Araştırma Gönüllüleri Derneği) Kuban Kanyonu'nu anlattığı kitabında şöyle yazmıştır: "kutsal bir yere gelir gibi, taşa dokunduklarında onların doğum sancılarının azalacağını ve yeni doğan çocukların mutlu olacaklarını düşünerek buraya hamile kadınları getirirlermiş."
Devrim öncesi dönem yazarı N.S. İvanenkov (1908) da şunları kaleme almıştır: "Kuban Nehri''nde, Kart-Curt köyünün altında kutsal bir taş bulunur ve Karaçaylılar bu taştan parçalar kırarak yeni inşa etmekte oldukları evlerinin ve genç evlilerin yuvalarının temellerine döşerlermiş. Eşleri zeki, güçlü ve mert çocuklar doğurabilsin diye." Bilim adamlarına göre taşın etrafına para, eşya ve ekmek bırakılırmış, yeni doğan çocukların mutluluğu, hasta babaların veya yakınların sağlığı ve her işte başarılı olmak için dua edilirmiş."
Tavlulada allay adet bolgandı:
Ketib bara Karaçaydan tışına
Har colovçu andan kesek algandı
Sav-salamat kaytırma, deb ızına.
Bu taş çok sayıda Karaçaylı yaratıcılara ilham vermiş ve vermektedir. Örneğin Halk Ozanı Nazir Hubiyev'in bestelemiş olduğu "Karça Taşı" halk ezgisi tanınmış Rus edebiyatçısı Nikolay Tihonov'un çevirisi ile tüm dünya kitaplıklarında, Sankt-Peterburg "Saltikov-Schedrin" Kütüphanesi'nde ve ABD Kongre Kütüphanesi'nde yer almıştır. Söz konusu taşın olağanüstü sihir özellikleri şu gerçeklerle açıklanır: 19. ve 20. yüzyılda çıkan yazılarda bu taşın nasıl meydana geldiğine dair tahminlere yer verilmiştir. Bunların büyük bir bölümü taşın varlığını gök yüzü ile bağlamaktadır, yani onu göktaşı olarak nitelendirmektedir. Bu da taşın dış görünümünden kaynaklanmaktadır, zira taşın üzerinde bulunan kabarcıklar onun doğal bir taş olmadığının ve bu yerlere ait olmadığının bir kanıtıdır. Nehir kıyısı boyunca bu gibi gözenekli taşlara pek sık rastlandığı söylenebilir, fakat onlar küçük ölçüleri nedeni ile kullanamaz durumdadır. Kadav taşın ana özelliği onun çok büyük olmasına ve adeta devasa bir kalbi anımsatmasına dayanmaktadır.
Taşın meteorit kökenli olduğuna dair görüşlerimiz onun devasa ölçülerine dayanmaktadır. Jeoloji- mineraloji bilimleri doktoru ve Karaçay-Çerkez Üniversitesi İktisadi Coğrafya ve Ekoloji Ana Bilim Dalı Profesörü Yuriy Yakovlev Potapenko, Kimya-Biyoloji Fakültesi öğrencileri Şamil Dekkuşev ve Umar Kaziev ile birlikte Hudes dağ boğazına gittiğimizde oradan Kadau taşı ve yakınında bulunan ona benzer taş örnekleri aldık. Bu gibi devasa ölçülerde bir meteorit düşmüş olsaydı ardından büyük bir çukur bırakmalıydı, yani meteoridin düştüğü yerde bugün büyük bir göl bulunmalıydı, diyor Yuriy Yakovlevich. Herhalde taş magmadan türemiş ve büyük bir ihtimalle Elbrus'un aktif volkan faaliyeti döneminde atılmıştır.
Bu arada Elbrus buradan yeterince uzakta kalıyor. Fakat Elbrus'un patlaması anında çok sayıda hendekler (tekneler) oluşmuştur, bunlardan biri de burada, Hudes dağ boğazındadır. İşte bilhassa dikey pozisyon görünümünde olan sahte volkan (yanardağ) zirvesi magmadan oluşmuştur. Fotoğrafta sol tarafta ve bugünkü zirvenin aşağısında bulunur. Bu dağ altında daha bir kamu edinimi bulunur – Elbrus gümüş- kurşun maden ocağı. Bu örnekler Moskova getirilmiş ve ilerideki araştırmalarda kullanmak üzere işlenmişlerdir. Rusya Bilimler Akademisi yanında Maden Yatakları Jeoloji, Petrografi, Mineraloji ve Jeokimya Enstitüsü (MYJP MJE) doçenti ve Jeoloji-Mineraloji Bilim Adayı Evdokiya Danilovna Andreevna'nın yapmış olduğu araştırmalardan alınan sonuçlara göre getirilen örnekler yanardağ kökenlidir. Gökyüzünden düştüğü zannedilen devasa taş aslında yer altı derinliklerinden atılmıştır. Fakat yine de sizlere başka bir güzel masal sunabiliriz. Bu masalda Elbrus'un Hudes dünya güzeline büyük aşkla bağlı olduğu ve ona kalbini hediye ettiği anlatılır. Fakat mutlulukları uzun sürmemiş ve bu nedenle Elbrus kibirli ve taş kalpli olmuş, daima buzlarla kaplı kalmış. Tabii ki bununla ilgili hikayeler değişebilir, fakat yine de bu güzel efsanelerdeki bir benzetme değişmeden kalacak.
1-1, 1-2, 1-3, 2-1 örneklerinden işletilen taş tanımlaması
Taşların tanımlamasını (MYJP MYJ) doçenti Jeoloji- Mineraloji Bilim Adamı Evdokiya Danilovna Andreevna yapmıştır.
Örnek 1-1 (Kadav Taşı)
Cinsi: Andezit
Bulunduğu yer: Hudes nehir yatağı yakınlarında
Yazan: A. Kockarova
Andezit-volkanik özelliği taşır. Ana kütle, çok küçük ölçülerde serpilmiş plagioklazların kötü kristallerinden oluşmaktadır. Ana kütleye serpilmiş:
1. Çok sayıda dik dörtgen prizmatik zerreler halinde plagioklazlar çoğunluktadır.
2. Piroksen, ayrı zerreler veya bir yerde birikmiş zerreler halinde düzgün olmayan şekiller oluşturmakta, piroksen zerre miktarı plagoklazdan çok daha az.
Yapısal ve içerik özelliklerine göre andezite yakındır.
Örnek 1-2 (Kadav Taşı)
Cinsi : Andezit
Bulunduğu yer: Hudes nehir yatağı yakınlarında
Yazan: A. Kockarova
Yapısal ve içerik özellikleri ile 1-1 örneğine yakın- tipik volkanik özellikler taşımaktadır-andezit.
Dış görünümü- gözenekli. Örnekte çok sayıda boş gözenekler görülür.
Örnek 1-3 (Kadav Taşı)
Cinsi: Andezit
Bulunduğu yer: Hudes nehir yatağı yakınlarında
Yazan: A. Koçkarova
Gözenekli volkanik özellikler-andezit.
Ana kütle kötü şekilde kristalleşmiş , sağlam, küçük ölçülerde serpilmelerle, "iğnemsi" plagioklaza ve maden minerali zerreleri ( siyah, izotrop).
Plagioklaz serpilmeler çoğunluktadır, oldukça iri, çoğu kare formunda.
Az miktarda piroksen, dağılmış zerreler halinde.
Örnek 2-1 ( Kadau Taşa benzer mineral)
Cinsi: Andezit
Bulunduğu yer: Hudes nehir yatağı yakınlarında
Yazan: A. Koçkarova
Mikroskop tablosu öncekilerle aynıdır.
Ana kütle ve serpilmelerin içeriği de öyle.
Daha az gözenekler vardır.
