Off Canvas sidebar is empty

Edebiyat

Karaçay Malkar Edebiyatı ile ilgili Makaleler

KOYÇU BILA CAŞLARI

Burun bayla, biyle birça bolmagandıla. Sözüçün, bir kavumu calçısı bıla birge işlep, aşap tursa, birisi calçısın itni ornuna cürütgendi: birini üsü başı altın-kümüş, başha baynı va üsü başı ayla bıla tazalanmay, kesin da kün körmey aylangan calçısından ayırallık tül eding. Baylıgı bıla hayırlanmay, birevge da bermey, kuru malnı sanın aslam eter canından bolmasa, başha kaygıga sagış etmegendile. Minge bıla malı bolganlıkga kiyimi, sıfatı sadakaçıdan az macal, betine şimir katıp erinleri carılıp, sakalına cülgüç cılına bir ne eki cete, ayaklarında tana teriden eki kathan çabırı bıla - allay bayla az bolmagandıla. Biz haparın aytırık, bıladan az macal baydı. Kızganç bay, Zavredeylanı (Korkmazları) Koyçu cazlıkçıdı.

Cögetey’de da ceri bolgandı. Bir cıl Cögeteybaşı kışlıklada turgan zamanında bir çakırıv kagıtnı tapdıradıla, Batalpaşiniskege barırga dep. -Umar, deydi küyövüne, tang bıla kete başlap, -ertdenbılagızga birer mal gırcın koyganma, künortaga carım çelek sütbaşını urtlarsız, ingirge da ol tana başnı salırsa, sora men da ceterme. Duniyada anı üç caşı bilmegen amanlık, fitnalık bolmagandı, “elip” derça va, bir harif bilmegendile, atalarını çakırıv kagıtın okurga. Ol da elge tüşüp bir kara tanıgan adamga körgüztse, çakırıv ol künge tül edi, entda eki-üç kün bar, çakırılgan zamanına. Şıf deydi da ızına çıgadı. Dagıda eşitemisiz, koşda azık tavusulganın bile turganlay, cuk almay, kurlay çıgıp keledi. Keltirmese keltirmesin, Koyçu tuvradan tügel da taşaymaganlay, caşları terk oguna bir koynu kesip kaphandıla, tap igirge ızın da koymagandıla. Ataları koyup ketgen “azıknı” va bir olturganlay cuthandıla. Ol nedi koş bıla bir adamga? Kuru da etivçendile alay. Caşları atalarına uşamagan, allında aythanımça, bilmegen haramlıkları bolmagan, çamga, cırga, nakırdaga da tabışlı bolgandıla.İngir keç bolup, iş tınıp, koşha kiredile. -Umar, deydi kart, -sürüvçüle otha ne aman karalışdıla, tanabaşnı sal. Umar tıngılaydı, korkgandı da.-Nek tıngılaysa, ey? Aş aşayık.-Tanabaşnı kaphan edik…Külürlerin tıyalmayturgan caşla, ne eterge bilmey, mulcarga bavurnu bashandıla. -Da, atangı ciligin kabarık, sütbaşını al beri!-Anı da…-Da, but etleringi aşarık, meni koşdan ayagım çıgar çıkmaz, bolgannı suvga kuyarga antmı etgense?-Ay üyünge Koyçu, bir cartı baş üçün alay kalay söleşe?-Da, hansda kallık, sen busagatda manga, tanabaş ogay tananı cuvaçıgın tabıp berçi! Ol keçe cuk aşamay catdıla. Kündüzde va bir koynu kaphandıla. Koyçu eki üç künden, Batalpaşiniskede cumuşların tındırıp boşagandan sora alay alıp kelgendi azık.

Cazlıkdan Cögeteyge köçüp kele Calpaknı kıyırında, tübü tik bir cerde, keçe kalırga dep tohtaydıla.  -Endi, deydi Koyçunu bir caşı Tavçu koş nögerlerine, -bu bizge cuk aşatırık tüldü, anı üçün sen manga tıngıla. Sürüvnü tögeregine aylana kel da, eçkileni birin serme da enişge av da ket. Eçki va kıçıralganın kıçırır, it, adam çabarbız, sen a tavuşubuzga cuvapha, haman cerge bavurlanıp söleşirse -uzakdaça eşitillikdi ol zamanda avazıng. Sora boynun tartarsa. Ol caş, Tavçunu nalatlıgına seyirsine, sürüvnü kıyırından kiredi. Köp da barmay, bir ezkini açı kıçırıgı eşitiledi da adam, it da davur etip, tuvaylap ol tavuşha örüldüle. Kaphaknı ernine cetip tohtadıla. Kıçıradıla:-Oy alan, sıyıraldıngmı, ne-e? -Sıy-ı-ı-rdım! Alay a… -dep, caşnı tunakı tavuşu çıkdı. -Engendi da ketgendi carlı, -dep kıynaladı Koşçu.-Kes da koy! Kes! -dep, başındagıla kıçıradıla. Caş ertde oguna kesgen bolur edi, köb da mıçımay (uzakda bolmaz edi) eçkini imbaşına salıp çıgıp keledi. Etip aşap, şorpasın içip catdıla caşla.Koyçu va ne etden kabarık tüldü, ne cuklarık tüldü, kuru sürüvnü tögeregine aylanıp turlukdu taga deri. Anı akılı, callı ulludu.

Ma, mından karasan da körüned Kayıl Kaç, anda koşu boladı Koyçunu. Batçaladan birevlen, Kara dep, koy allığı boladı da salıp anga çıgadı. Barsa-koşda kuru Koyçu kesi. Cetişalmay carlı, koydan tuvarga, anı tındırırga cılkısına mıllık ata turganın körüp, kıynaladı Kara. Caşla kaydadıla, dep sorsa, Koyçu, kolun silkip koygan bolmasa, cuk aytmaydı. Madarına köre, bir kesek cararga küreşip, alır malın da alıp, Kara elge ketedi. Calpakga tüşgeninde, Kakala kölnü arasında kelin kelgen toyga barıp kaladı. Alayda dagıda bir seyir işni köredi: Koyçunu bir caşı Hoştay cır tamada, ekinçi caşı Apdul tutuş tamada, üçünçü caşı Hacibekir toy tamada bolup tura edile. Ol kartnı allay halda turganın körüp, caşları da toynu kızdırganların körgeninde, kıynalıp kelgen Kara, orunların bir tapdırayım dep, bir cerge cıyıp, ayıp etedi:-Alanla, Allahdan korkmaymısız çırtda? Busagatçıkda sizden keleme. Koyçu carlı, kupkuru kesi, bir cılkıga çaba, bir koyga, bir tuvarga çaba, emip koyadıla dey, cetişalmay, kan dıgalas etip aylanadı, siz a toyda turasız!? Çıgıgız bir ekigiz, atagızdan boşaysız!Caşla külalganların külüp, mınga cuvap da etmey, zamanıbız cokdu degença, carık toyga buruldula. Biri ızına kaytdı da seyirsinirgemi, açıvlanırgamı bilmey turgan Karanı imbaşın kagıp: -Korkma egeçden tuvgan, anga cuk da bolluk tüldü: ol tulparçıkdı, tulparçık! Dedi.

Tavçu sürüv bıla boladı da, Koyçu kelip:- Bar caş, gırcın ülüşüngü koyup keleme, kap da cet, deydi. Tavçu caş boladı, taştan taşha çıngay, oynay, çaba-corta koş taba enip baradı. Koşha kirse, Koyçunu eki caşı ejuv ete, biri da:-Kalay bek çapdıng, maşalla,Ülüşüngü it naçasla aşalla! -dep cırlay tura edi.

Karnaşlanı biri Hoştay, ıstampulçula bıla ketedi. Bir colda bazarda, satıla turgan tavuknu avzuna karap, “kartdı, tişleri cokdu” degeninde: “Vah, vah, vah!...” dep, küle edile Türkle, dep hapar aytuvçan edile.

kamatur.org

Karaçay Malkar Türkiye

Login

{loadmoduleid ? string:? string:? string:? string:? string:? string:? string:? string:? string:? string:261 ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?}