Da, ne bileyim. Biz harbuznu kabugu bıla aşagan tölü. Atalarıbız koşdan kelalmay, analarıbız iynek tübünden çıgalmay. Bir uruş boşalgınçı başhası başlana, zıka aşay da ızından türtü suv içe, sabiylikde cılıv cıyalmaganbız. Aziyanı ol kızıv künü busagatda oguna kabışdıradı. Bizge uruş, kaygı, köçgünçülük betibizge çabıp, başıbıznı alıp, cüregibizni tolturgan edi, ol başdan, ol betden aruv sabiy kayrı tabarık eding, alay meni sabiylerim a aruv edile, kayda kaldıla, kayda asıraldıla, haparım cok. Suratları da kalmagandı... Tav elim. Eski üylerinde ertde kelgen sabiylerini solugan tılpıvları...Tıngısız şahar cürekge darmansa...
Zamanım bolsa kelivçüme kart Cansuratha konakga. Anı eri bıla eki caşı uruşda kalgandıla. Caşaydı Cansurat, kıyınlıklarına dert etip. Gitçe baçhaçığı, baçħasında gardoşu. Arbazında Tulpar dep koş iti, üyünde Kuş dep kolan kiştigi, ħalcarında Musli dep ħalal eşegi. Kış da baradı Musli bıla uzak ağaçħa. Arı kuru kirsele, andan cüklenip çığadıla, uzun mudaħ col bıla eki ħalal şoħ baradıla, biri çuk çuk ete, biri uħ tuħ ete.
Cansuratnı mülkü baylığı da üyüne sıyınmay, arbazına tögülüp...
Keleme Cansuratħa, şaħardan kaçıp, otcağada olturama, otħa cılına.
- Kalaysa Cansurat?
- Da, kalay bolluk edim! Caşayma, menden nasıplı cokdu dep, caşav bir canına, men a başħa canına. Küzde gardoşçuklarımı kazama, kündüz, postaçı kaçan keledi da pensiyaçığımı (emekli maaşı) kaçan uzatadı dep turama; keçe va, taŋ kaçan atadı da tüşlerimden kaçan kutula degenley. Konak ne bolğanın ertde unutħanma, cuvuk degen a celça: eşitilgen etedi, körünŋen a etmeydi. Allahħa şukur, tış kıralladaça, canıbızğa korkuv cokdu. Vılastıbız (devlet yönetimi) sav bolsun, aç etmeydi, bıyıl beş kilo cav berdile, bir igi çöplev cavdan, beş kilo baltuz, bir maşok cem, anı da Muslige aşatama. İgidi, igidi. Allahħa şukur, uruş cok, açlık cok, Çeçenlilege canım avruydu, radyoda cır eşitsem, honşuda adam ölüp meni arbazımda va toy kaynagança körünedi, bek carsıyma alaga, hariplege, bizge cetmegi edi bu kavga. Honşularım da igi adamladıla, malları baçhamı maltamaydıla, sabiyleri terezelerimi uvatmaydıla. Sabiyle degenley-algın, adam başça ullu baltuz gırtla sata edile, kesi da bir uçuz, anı uvak tüyseng, sav oramnı sabiyine cete edi, endi va kampetle asırı bagadan-cıldan bir küçden üleşeme. Sabiy tatlı aşap kuvansa, bizden ketgen canla alaga karap kesleri da kuvanadıla. Terk terk kuvandıralmayma sabiyleni. Busagatda, alanı iynaklamasang - artda kıynalırla, busagatda cılıv cıymasala - artda sanga suvuk bolurla. Sabiyle aruvdula busagatda. Algın sav elde eki üç aruv adam boluvçu edi, endi va üyle aruv adamladan tolup kalgandıla.
- Nek bolur alay, Cansurat?
- Da, ne bileyim. Biz harbuznu kabugu bıla aşagan tölü. Atalarıbız koşdan kelalmay, analarıbız iynek tübünden çıgalmay.
Bir uruş boşalgınçı başhası başlana, zıka aşay da ızından türtü suv içe, sabiylikde cılıv cıyalmaganbız. Aziyanı ol kızıv künü busagatda oguna kabışdıradı. Bizge uruş, kaygı, köçgünçülük betibizge çabıp, başıbıznı alıp, cüregibizni tolturgan edi, ol başdan, ol betden aruv sabiy kayrı tabarık eding, alay meni sabiylerim a aruv edile, kayda kaldıla, kayda asıraldıla, haparım cok. Suratları da kalmagandı... Arbazda cel, kagıt bıla oynaydı, anı tavuşun eşitip Cansurat: “Meni kadarım, caşavum da bu cel sürüp aylangan kagıtha uşaydı, kagıtnı tavuşu, ozgan cıllarımı esime keltiredi...” Közleri cılamukdan toldula. Cangız bir kere kördüm anı, açık kuvanganın.
Bir kün omak kiyinip bara edi.
- Kayrısa Cansurat?
- Tavlulağa erkinlik bergendile, anga kol kötürürge barama.
- Erkin bolup kayt! dedim Cansuratha.
