Elni telisi bolmasa bereketi bolmaz degenleri kertige uşaydı. Burungulanı ötürük sözleri cokdu. Bar ese da biz bilmeybiz. Ertde ertde burun zamanlada, bir teli üçün el-el bıla talaşıp, cırtışıp bolgandıla. Bereketleri kurumasın depmi, ogese elle barı da akıllıla bolup kalgandanmı, ol adetle kalgandıla. Ellede namıs, adet anı üçün tarkaygan oguna bolur. Teyri, asırı terenge kirdik deyme. Aşhı, ol patuvalanı koyup Tokalay şohuma kaytayık. Tokalay tavlu elleden birinde caşaydı. Tüzün aytsam, anga “cartıdı” derigim da kelmeydi. Ol akıllılanı katlarında; Tokalay akıllı, hunerli, adepli da caşdı. “El avzu elek” degenley, aytılıp kalgandı ansı, men tanıgan Tokalay ömüründe adamnı ogay, çibinni canına da tilgen bolmaz. Üyde malga karagan, çalkı çalgan, honşuda da cumuş çıksa, birinçi tabılgan Tokalay...

Birin altda birin koy. Çırayı bar, çarhında kıyavu cok. Köm kök közleri, kara mıyıkları, eki kaşı da birge koşulup, uzun, akbet, subay caş...

Hı... Endi kemçiligi bolmagan kim bardı. Birlede köbürek, başhalada azırak, caşav alaydı. Ol kemçilikle Tokalayda köbürek bolurla ansı, asker kullukdan erkin etebiz dep, üyüne ciberip koygandıla. Bayam, andan bolur, Tokalay asker kiyimni neden da bek süyedi. Kesi da bu askerçi kiyim ogay, ekişer culduzlu çınları bolgan pilot kiyim. Üyü kurumagan, üsüne da bir tap caraşadı. Izından karap, kızla az suklanmagandıla.

Pilot kiyimleni da kiyip Tokalay şaharga cortuvnu bek süyedi. İşi küçü bolmaganlıkga, Nalçikge kelip ertdeden ingirge deri boşuna aylanıp, elge alay kaytıvçudu.Tizginine karagan suklangan eter... Üsünde bir tük körmezse talangan. Burma çaçın da artha tarap, pilot kiyimlege da ituvnu katdırıp, çuruklanı küzgüleça cım cım cıltıratıp colga çıksa... Tişiruvlaga köpmü kerekdi...

Ma, allay künleni birinde men da elge tebiredim. Avtobusha mingenimley, meni saklap turgança Tokalay şohum carık ışara:

- Salam alaykum! Ötügüz, ötügüz. Elgemi tebiregensiz? Dep, olturgan cerinden turup carık salamlaşdı.
- Vo aleymum salam, Tokalay! Hav, elgeme. Kalaydı caşav, ne aylanasa, ne cürüyse?
- Boş, bir uvak cumuşçukla bar edile da, alanı tındıra... Olturuguz! Dep, meni kesini cerine olturtup, algarak ötdü. Ne seyir ne tamaşa, bu Tokalaynı “uvak cumuşları” bolmasa, ullu işi bolup kişi körgen bolmaz. Har sorganňa “uvak cumuş” dep, koyuvçudu. Artık köp söleşip a kişini kıynamaz... Sora bir kılıgı: Adam bıla carık salamlaşıp, bir takıykadan a art burup tohtaganı, men borçumu tolturdum degença...

Köz kıyırım bıla Tokalayga karap: “Yarabbiy, bu ne sagış ete bolur, ol aruv mangılayın da cıyırıp?” dep, tögerekde tanış şagırey adamla bıla salamlaşdım. Tokalay a kişi bıla söleşirge tengsinmegença, közlerin terezege araltıp, ullu sagışdadı... Kolundan kelse karamıyık şofer colda adam koyarık bolmaz edi. Sozulgan da etmeydi da bu kururuk otobus. Kaysı ese da tözelmey:

- Alan, tebire, zaman bolgandı. Bişirip koyasa, talangan! Dep kıçırdı.
- Kaganak sabiylege canıng avrusun caşım, kırıladıla... tebire, avruvung... dep, bir bazık katın oh-tuh ete, terlegenlerin sürtedi. Sabiy cılagandanmı, guzabasındanmı bilmeyme, otobus avur çaykala cerinden tepdi...Allaha şukur, tebiredik! İyy marca, caşı, ayagamı basma! Ov künüm, ayagım... ciber... dep hahaynı bardırgan biyagı bazık katındı. Bayam, kabartılı caş bolur edi, ilgenip ayagın bir canına alıp: “Keçigiz!” dedi. Davur bir kesek şoşaydı. Tokalay şohum bir kişige es burmaydı. Eki közün terezeden ayırmay baradı, teren sagışdadı. Canında süyelip kelgen eki caş tişirıv, Tokalayga caşırtın karay, bir zatla şıbırdaydıla.Carıkdıla. Kızladan biri kızargan oguna etdi. Közçüklerin süzültgenine köre, teyri, caşnı carathandı. Haline köre: “Ant cetmezlik, manga da esigi bir bur. Buzga tirelgen eşekça, bu terezede ne taphansa?” derik bolur edi. Tokalay cuk sezalmadı. Tözümü tavusulup karaşinli kızçık, çaç eşmesi bıla oynay, kukalana Tokalaynı betine umutlu karadı. Teyri adamı, söleşip oguna başlarık bolur edi, nöger kızı çırmamasa... Ne bileyim, kölümü aman etdi, ne da teng kızı caşna kukalanganınmı caratmadı, avtobusnu titirete: “Tohta!” dep kıçırdı.

- Ne bolgandı?
- Şofer, ov künüm, tohtagız! Bu kızçıknı kölü aman etedi! Şofer eşitemise, tohta! Degenni aytıp, biyagı katın guzabaga kaldı.

- Kıçırma bıllay bir! Tohtayma tohtay! Dep, şofer, artık razı bolmay otobusnu col canında tohtatdı. Nöger kızla, kıyınlıkda birge bolayık degença, mıllıkların eşik taba atdıla.

Kokalay teren sagışladan busagatda uyangança, aruv başın tişiruvlaga akırın burdu.

- Çito, taşnitsa da? Taşnitsa! A kak je nam na nebe ne taşnitsa? Dep, uvak ışara, bar caşavun kökden ötdürgença, öhtem karadı. Tokalaynı tanıganla, anga esletmey, buvala bolup küldüle. Eşik taba cortadıla. Kıznı hayırından, halk, bir es cıyayık degença kuyuldu. Col canında tütünnü bukulata, Tokalay da süyeledi.

Bazık katın, amalsız bolgan kıznı tögereginde cortadı.

- Palits, palits tuda edilay! İşo, işo...

Harip, caraşmaydı, otobus. Palits, dba palits et...

Kız nögeri da alaga boluşa, Tokalay taba urlap karaydı... Adamladan ışıgırak turgan Tokalay, tütünün içip boşap, otobus taba tiri tebiredi. Kıznı katı bıla ozup bara: “Esli, otobus niidöt, pişkom nado iehat!” dep, orusça katdırıp içine taşaydı.

Biz tebiregenlikge Tokalay biyagı cerinde sın katıp teren sagışha kirgen edi.Alay anı canında ol eki mölekçik körünmeydile. İzley ketip otobusnu allında, Tokalayga ullu közlerin da candırıp, mıdah karap turgan kıznı esledim. Tişiruvnu başında ne sagışları bolur edile, bilmeyme, antım. Betini agarganına köre, nöger kızına carsıy bolur, tişiruvnu bir da bilmezse... Avzunda kuvutu bolgança, Tokalay elge deri söz aytmay keldi. Üylerini katında otobus tohtaganında, uçakdan tüşgença öhtem tüşüp, tışından bizge kol bulgay üyüne suhu / katı kirip ketdi. Biyagı katın Tokalaynı ızından karap: “Seni cavun da kıyavlu bolsun” dep, cılamukların sürte, koynunda sabiyin köküregine kısdı.
Bir zat cetişmegença, otobusnu içi şum boldu. Da! Har kim kesi kaygıları bıla çaykala barabız...